تعریف‌ : از آن‌ جا که‌ منابع‌ طبیعی‌ سرمایه‌های‌ اصلی‌ جوامع‌ بشری‌ به‌ شمار می‌آیند و از طرفی‌ محدود و تمام‌ شدنی‌ هستند، لذا لازم‌ و ضروری‌ است‌ که‌ کشورها توجه‌ و اهمیت‌ خاصی‌ به‌ حفظ‌ این‌ منابع‌ نشان‌

دهند. زیرا با نابودی‌ منابع‌ طبیعی‌ علاوه‌ بر از بین‌ رفتن‌ سرمایه‌ حیات‌ و نسل‌ آینده‌ سلامت‌ آدمی‌ و زندگی‌ انسانها نیز مورد تهدید قرار خواهدگرفت‌. به‌ همین‌ جهت‌ به‌ منظور حفظ‌ و نگهداری‌ و استفاده‌ بهینه‌ از منابع‌ طبیعی‌ وجود افراد کارشناس‌ و متخصص‌ در زمینه‌ حفظ‌، و استفاده‌ بهینه‌ از منابع‌ طبیعی‌ ضروری‌ است‌.
منابع‌ طبیعی‌ را می‌توان‌ به‌ دو دسته‌ تجدیدپذیر و تجدیدناپذیر تقسیم‌ کرد. منابع‌ تجدیدپذیر منابعی‌ هستند که‌ بهره‌برداری‌ بهینه‌ از آنها باعث‌ افزایش‌ حجم‌ قابل‌ بهره‌برداری‌ شده‌ و سوء بهره‌برداری‌ موجب‌ کاهش‌ یا قطع‌ روند بهره‌برداری‌ می‌شود. منابع‌ تجدیدپذیر مانند جنگل‌، مرتع‌، آب‌ و خاک‌، آبزیان‌ و ... می‌باشد. منابع‌ تجدیدناپذیر آنهایی‌ هستند که‌ مقدار آنها در طی‌ زمان‌ افزایش‌ نمی‌یابد و در اثر سوء استفاده‌، سرانجام‌ پایان‌ می‌پذیرد. مثل‌ معادن‌، خشکی‌های‌ زمین‌ و آبهای‌ راکد و ... .

 مقاطع‌ تحصیلی‌ و گرایشهای‌ رشته‌ مهندسی‌ منابع‌ طبیعی‌ : این‌ رشته‌ در حال‌ حاضر در مقاطع‌ کارشناسی‌ پیوسته‌، کارشناسی‌ ارشد ناپیوسته‌ و دکتری‌ در کشور ارائه‌ می‌گردد. این‌ رشته‌ در مقطع‌ کارشناسی‌ دارای‌ 5 گرایش‌ می‌باشد که‌ عبارتند از گرایش‌ جنگلداری‌ ـ محیط‌ زیست‌ ـ شیلات‌ ـ علوم‌ و صنایع‌ چوب‌ و کاغذ ـ مرتع‌ و آبخیزداری‌)

 توانائی‌های‌ لازم‌ برای‌ موفقیت‌ در این‌ رشته‌ : بیشتر فعالیتهای‌ این‌ رشته‌ در

محیط‌ باز و جنگل‌ صورت‌ می‌گیرد. لذا دانشجویان‌ این‌ رشته‌ باید از توانایی‌ جسمی‌ و علاقه‌مندی‌ لازم‌ برخوردار باشند تا بتوانند در شرایط‌ جوی‌ مختلف‌ مانند بیابان‌ و کوهستان‌ فعالیت‌ کنند. دانشجویان‌ باید در زمینه‌های‌ علوم‌ طبیعی‌ و ریاضی‌ از توان‌ و دانش‌ بالایی‌ برخوردار باشند.

 امکان‌ ادامه‌ تحصیل‌ در مقاطع‌ بالاتر و رشته‌های‌ همجوار : فارغ‌ التحصیلان‌ دوره‌ کارشناسی‌ جنگل‌داری‌ می‌توانند در مقاطع‌ کارشناسی‌ ارشد در چهار گرایش‌: مهندسی‌ جنگل‌، جنگل‌شناسی‌، سیاست‌ واقتصاد جنگل‌ و جنگل‌داری‌ ادامه‌ تحصیل‌ دهند و در مقطع‌ دکترای‌ تخصصی‌ همین‌ گرایشها را به‌ طور تخصصی‌تر دنبال‌ کنند.
 

 مهندسی‌ منابع‌ طبیعی‌ ـ جنگل‌ داری‌

 تعریف‌ : رشته‌ جنگلداری‌ یکی‌ از گرایشهای‌ مهندسی‌ منابع‌ طبیعی‌ می‌باشد. هدف‌ این‌ رشته‌ تربیت‌ افراد متخصصی‌ است‌ که‌ بتوانند در زمینه‌ حفظ‌ و نگهداری‌ جنگلها و توسعه‌ جنگل‌ ـ بهره‌ برداری‌ اقتصادی‌ از جنگل‌ و استفاده‌ بهینه‌ از منابع‌ جنگلی‌ فعالیت‌ کنند. ارائه‌ طرح‌های‌ جنگلداری‌، جنگل‌کاری‌، بهره‌برداری‌ از جنگل‌ و احیاء و بهره‌برداری‌ از جنگل‌ و همچنین‌ مدیریت‌ برنامه‌ریزی‌ و اجرای‌ طرح‌های‌ پیشنهادی‌ از تخصص‌های‌ کارشناسان‌ این‌ رشته‌ می‌باشد  فرصتهای‌ شغلی‌ فارغ‌ التحصیلان‌ گرایش‌ جنگل‌داری‌ : فارغ‌التحصیلان‌ این‌ رشته‌ می‌توانند در سازمان‌ جنگل‌ها و وزارت‌ خانه‌های‌ جهاد سازندگی‌ و کشاورزی‌، به‌ عنوان‌ طراح‌ و مجری‌ طرح‌های‌ مربوط‌ به‌ جنگلکاری‌ و حفاظت‌ از جنگل‌ فعالیت‌ کنند. شهرداری‌ها، سازمان‌ پارک‌ها و فضای‌ سبز، سازمان‌ محیط‌ زیست‌، شرکت‌ها و مؤسسات‌ مجری‌ طرح‌های‌ راهسازی‌ و نقشه‌برداری‌ و دیگر سازمان‌های‌ مربوط‌ از جمله‌ مراکز جذب‌ این‌ فارغ‌التحصیلان‌ می‌باشد.
 مقاطع‌ تحصیلی‌ گرایش‌ شیلات‌ : این‌ گرایش‌ در حال‌ حاضر در مقاطع‌ کارشناسی‌ پیوسته‌، کارشناسی‌ ارشد ناپیوسته‌ و دکتری‌ در کشور ارائه‌ می‌شود.

 فرصتهای‌ شغلی‌ گرایش‌ شیلات‌ : فارغ‌ التحصیلان‌ این‌ گرایش‌ می‌توانند در مؤسسات‌ آموزشی‌ و پژوهشی‌ به‌ عنوان‌ کارشناس‌ شیلات‌ کشور و در واحدهای‌ تابع‌ به‌ عنوان‌ مجری‌ برنامه‌ها و پژوهش‌ها خدمت‌ کنند. همچنین‌ می‌توانند در مؤسسات‌ خصوصی‌ و دولتی‌ به‌ پرورش‌ و تکثیر انواع‌ آبزیان‌ اقدام‌ کنند.

مهندسی‌ منابع‌ طبیعی‌ ـ محیط‌ زیست‌

 تعریف‌ : انسان‌ صنعتی‌ امروز با مصرف‌ نادرست‌ خود باعث‌ تخریب‌ و از بین‌ رفتن‌ منابع‌ طبیعی‌ می‌شود. آلودگی‌ آبهای‌ سطحی‌ و زیرزمینی‌، تخریب‌ خاک‌، آلودگی‌ هوا و برهم‌زدن‌ نظم‌ اکوسیستم‌ طبیعی‌ از جمله‌ آسیب‌هایی‌ است‌ که‌ جامعه‌ صنعتی‌ امروز بر محیط‌ زیست‌ وارد می‌کند. از آنجایی‌ که‌ بازگشت‌ دوباره‌ و احیای‌ مجدد برخی‌ از منابع‌ غیرممکن‌ است‌ و یا در صورت‌ امکان‌ میلیونها سال‌ زمان‌ لازم‌ است‌ تا منابع‌ از بین‌رفته‌ دوباره‌ احیاء شوند نیاز به‌ کارشناسان‌ متخصص‌ در جهت‌ ارائه‌ طرحهای‌ جامع‌ برای‌ حفظ‌ و نگهداری‌ محیط‌ زیست‌ بسیاری‌ لازم‌ و ضروری‌ است‌. هدف‌ از آموزش‌ محیط‌ زیست‌، افزایش‌ درک‌ و توسعه‌ آگاهی‌ جامعه‌ از فرایندها و ارتباطات‌ داخلی‌ در محیط‌های‌ طبیعی‌ و مصنوعی‌ است‌ مقاطع‌ تحصیلی‌ و گرایشهای‌ رشته‌ محیط‌ زیست‌ : گرایش‌ محیط‌ زیست‌ در مقاطع‌ کارشناسی‌ پیوسته‌، کارشناسی‌ ارشد ناپیوسته‌ و دکترا در کشور ارائه‌ می‌شود.
توضیح‌ : دانشجویان‌ دوره‌ کارشناسی‌ محیط‌ زیست‌ در صورت‌ تمایل‌ می‌توانند در دانشکده‌ محیط‌ زیست‌ در گرایش‌هایی‌ مهندسی‌ طراحی‌ محیط‌ زیست‌، برنامه‌ریزی‌ و مدیریت‌ محیط‌ زیست‌ و مهندسی‌ عمران‌ محیط‌ زیست‌ ادامه‌ تحصیل‌ دهند.

 فرصتهای‌ شغلی‌ و محل‌ کار فارغ‌ التحصیلان‌ گرایش‌ محیط‌ زیست‌ : شهرداری‌ها، وزارت‌ جهاد سازندگی‌، وزارت‌ کشور، سازمان‌ پارکها و سازمان‌ محیط‌ زیست‌ و کلیه‌ شرکت‌هایی‌ که‌ مجری‌ طرحهای‌ مربوطه‌ می‌باشند از مراکز جذب‌ فارغ‌التحصیلان‌ این‌ رشته‌ می‌باشند. فارغ‌التحصیلان‌ در این‌ سازمان‌ها می‌توانند به‌ عنوان‌ طراح‌، برنامه‌ریز و مجری‌ طرح‌های‌ پیشنهادی‌ فعالیت‌ کنند.

 مهندسی‌ منابع‌ طبیعی‌ ـ گرایش‌ علوم‌ و صنایع‌ چوب‌ و کاغذ
خصوصی‌ فعالیت‌ کنند. وزارت‌ جهاد سازندگی‌، وزارتخانه‌ جهاد کشاورزی‌، سازمان‌ جنگل‌ها و مراتع‌، کارخانه‌های‌ تولید فرآورده‌های‌ چوبی‌ از جمله‌ مراکز جذب‌ فارغ‌التحصیلان‌ این‌ رشته‌ به‌شمار می‌روند. مهندس‌ منابع‌ طبیعی‌ می‌تواند به‌ عنوان‌ مدیر فنی‌، طراح‌ و برنامه‌ریز و محقق‌ فعالیت‌ کند یا به‌ عنوان‌ مهندس‌ مشاور در شرکت‌های‌ تابعه‌ مشغول‌ به‌ کار شوند. وزارت‌ آموزش‌ و پرورش‌ و دبیرستانهای‌ فنی‌ و حرفه‌ای‌ نیز از مراکز جذب‌ این‌ فارغ‌التحصلان‌ می‌باشد.

 توانایی‌های‌ لازم‌ برای‌ موفقیت‌ در این‌ رشته‌ : داوطلبان‌ این‌ رشته‌ باید از دانش‌ خوبی‌ در زمینه‌ علوم‌ ریاضی‌، فیزیک‌ و شیمی‌ برخوردار باشند. همچنین‌ قدرت‌ تجزیه‌ و تحلیل‌ و نیز قدرت‌ تجسم‌ و دقت‌ کافی‌ در مسائل‌ را داشته‌ باشند. اهمیت‌ دروس‌ به‌ ترتیب‌ عبارتند از ریاضی‌ با ضریب‌ 3، زیست‌شناسی‌ با ضریب‌ 2، فیزیک‌ و شیمی‌ با ضریب‌ 2 و زمین‌شناسی‌ با ضریب‌ 1.

 مهندسی‌ منابع‌ طبیعی‌ ـ گرایش‌ مرتع‌ و آبخیزداری‌
شهربانو دهقانی