اکنون اگر کسی بیاید و در برابر آن لوله یا میکروفن حرف بزند و یا آواز بخواند،  ارتعاش های صوتی اش از درون آن گذشته، به صفحه گردان برخورد می کند و آن را می لرزاند. آنگاه همراه با این صفحه گردان، صفحه مومی نیز می لغزد و سوزنی که بر رویش قرار گرفته، پیوسـته شیارهایی بر روی آن نقش می زند.

البته باید صفحه به گونه‌ ی حلزونی بچرخد تا شیارها با هم قاطی نشوند. بدین گونه، سوزن پیوسته شیارهایی منظم و دایره وار پشت سر هم روی صفحـه مومی ایجاد می کند و با حک کردن ارتعاش های صوتی، صدای گوینده یا خواننده ای را در گرامافون ضبط می کند. البته مسیر این شیارها، حلزون وار، از پیرامون صفحه به داخل و به سوی مرکز آن می باشد. پس ضبط صدا بدین گونه است که انجام می پذیرد.

حالا می خواهیم صدایی را که ضبط کرده ایم دگر بار بشنویم.

دستـگاه خود را دوباره به کار می انـدازیم، ولی این بار، سوزن نرم تری به جای سوزن اولی قرار می دهیم. اکنون صفحه مومی را زیر این سوزن به گردش در می آوریم، خواهیم دید که سوزن درست در لای شیارهایی که سوزن قبلی ایجاد کرده، گردش می کند.

بر اثر گردش سوزن، دوباره صفحه گردان نیز به ارتعاش در می آید. آن گاه بر اثر این ارتعاش است که صدایی که قبلاً ضبط شده در لوله طنین می افکند و بدین گونه ما دوباره صدای ضبط شده را خواهـیم شنید.

پس این بود اساس بسیار ساده و ابتدایی کار گرامافون. البته دستگاه های مدرن کنونی، ساختمانی بس مفصل و پیچیده دارند

از این رو، مثلاً می توانند « امواج صوتی » را به « جریان های برقی » تبدیل کنند. یعنی آن که به وسیله امواج نوسان دار صوتی، جریان های نوسان دار الکتریکی پدید می آورند. سپس این جریان را  نیـز تقویت کرده به آهن ربایی منتقل می کنند که سوزن ضبط، برسر آن وصل شده است. آن گاه سوزن بر روی یک صفحه مومی گردش و با انداختن شیارهایی، صدا را در آن ضبط می کند.

اکنون، برای شنیدن همان صدایی که قبلاً بر روی صفحه پر شده، باید سوزنی را که در بازوی پیکاپ نصب گردیده، بر روی شیارهای صفحه عبور دهیم، تا بدین وسیله بر بلورهای درون « پیکاپ » فشار آورده، بلندگو را تحت تأثیر قرار می دهند، و آن گاه ارتعـاش هایی را در هوا پدیـد می آورند که ما قادر می شویم صدای ضبط شده، را بشنویم

شهربانو دهقانی