در این قسمت روشها و فنونی را مورد بحث قرار می دهیم که هدف آنها افزایش خزانه رفتار دانش آموز است . که عدم استفاده از این روشها می تواند یکی از علل مؤثر در افت تحصیلی درس ریاضی دوره ابتدایی محسوب شود .

گاه دیده می شود که دانش آموزی از عهده انجام کاری بر می آید ، اما آن کار را به دفعات لازم انجام نمی دهد مثلا" سلام کردن را یاد گرفته است اما به ندرت به افراد بزرگتر از خود سلام
می کند . یا می تواند مسائل درس ریاضی را حل کند اما در این کار سستی نشان می دهد .

روشهای ذیل برای افزایش رفتار به کار می روند :

1- تقویت مثبت :

روش تقویت مثبت تقریبا" همان روش متداول پاداش است که همه معلمان با آن آشنا هستند و غالبا" آنرا مورد استفاده قرار می دهند . با این حال بین پاداش و تقویت مثبت اندکی تفاوت وجود دارد که روانشناسان را بر آن داشته است تا به جای پاداش از اصطلاح دقیق تر
(( تقویت مثبت )) استفاده کنند . در پاداش دادن افراد ، هدف ما به طور عمده قدردانی و تشکر از اعمال گذشته آنهاست و گر چه پاداش یک رفتار معمولا" به تکرار آن می انجامد ، هدف ما از پاداش دادن به رفتار ، ضرورتا" تکرار آن رفتار در آینده نیست . اما در تقویت مثبت هدف الزاما" تکرار رفتار است . تقویت مثبت بهترین و مؤثرترین روش افزایش رفتار است . رعایت اصول زیر اثر بخشی تقویت کننده ها را بالا می برد .

اصل اول - انتخاب تقویت کننده های مناسب :

تقویت کننده های مختلف برای افراد مختلف تأثیرات متفاوت دارند .

همچنین تأثیر یک تقویت کننده واحد بر یک فرد معین در شرایط مختلف متفاوت
است .بنابراین لازم است در استفاده از تقویت کننده ها در شرایط گوناگون و با افراد مختلف این نکته به خوبی مورد توجه قرار گیرد .

الف - تقویت کننده های نخستین :

تقویت کننده های مثبت نخستین ذاتا" اثر تقویتی دارند و از ویژگیهای آنها این است که نیاز های فیزیولوژیکی کودکان را ارضا می کنند مانند آب ، غذا ، هوا که استفاده از این تقویت کننده ها در شرایط آموزشگاهی بسیار محدود است .

ب- تقویت کننده های شرطی :

این تقویت کننده ها در اصل خاصیت تقویت کنندگی نداشته اما در اثر مجاورت با تقویت کننده های نخستین خاصیت تقویت کنندگی پیدا کرده اند . جایزه ، نمره ، ستاره ،
مهر صد آفرین  ، مدرک و نظایر اینها . تقویت کننده های شرطی در محیط آموزشگاهی کاربرد فراوانی دارند و میتوان از طریق تقویت کننده ها برای افزایش رفتار در درس ریاضیات استفاده نمود .

ج - تقویت کننده های پته ای :

پته نوع دیگری ازتقویت کنند های شرطی است . پته یک نوع کاغذ( ستاره ، ژتون ) یا یک مهر فلزی یا پلاستیکی است که پس از رفتار مطلوب دانش آموز به عنوان تقویت کننده به او داده می شود و دانش آموزان می تواند آنرا با غذا ، شیرینی ، انجام فعالیتهای مختلف و سایر تقویت کننده ها مبادلـه کنـند . بـه عنـوان مـثال می توان بـه دانـش آموز گـفت چـنانچه در درس ریـاضیـات پنج عدد

ژتون کسب نماید می تواند در اجرای نمایشنامه یا .... ( که مورد علاقه اوست ) شرکت نماید . در پژوهشهای مختلف آموزشگاهی و آزمایشگاهی اثر بخشی آن با دانش آموزان مدارس ، نوجوانان بزهکار ، عقب ماندگان ذهنی و بیماران روانی به اثبات رسیده است .

د- تقویت کننده های اجتماعی :

نمونه تقویت کننده های اجتماعی عبارتنداز لبخند زدن ، توجه کردن ، تمجید کردن و نوازش کردن . این تقویت کننده ها نیز اثر تقویتی نیرومند دارند و در کلاسهای درس ریاضیات می توانند مورد استفاده قرار گیرند .

و- تقویت کننده های فعالیتی :

پریماک ( 1959 ) در پژو هشهای خود نشان داد که انجام رفتارهای دارای فراوانی زیاد را
می توان به انجام رفتارهای دارای فراوانی کم یا ضعیف وابسته کرد . واز این طریق رفتار ضعیف را نیرومند ساخت . مثلا" به کودکی که به جای انجام تکالیف ریاضی وقت زیادی را صرف تماشای تلویزیون می کند . می توان گفت در صورتی می تواند به تماشای تلویزیون بپردازد که ابتدا تکالیفش را انجام دهد .

 اصل دوم - فوریت تقویت :

پژوهش ها نشان داده است که تقویت فوری از تقویت دیر آیند در ایجاد یادگیری سریع مؤثرتر است . از آنجا که تقویت بلافاصله همه رفتارهای دانش آموزان اغلب امکان پذیر نیست . معلم
می تواند برای رفع این مشکل از توضیحات کلاس با پته های تقویتی استفاده کند . مثلا" معلمی که تصمیم گرفته است ، برای تقویت کردن رفتارهای مطلوب تحصیلی یا انجام درست تکالیف ریاضی
 و ..... دانش آموزان را در روز جمعه به گردش ببرد ، چون بین انجام رفتار و دریافت تقویت
فاصله می افتدمعلم می تواند در پایان ساعت درسی یا کار روزانه به  دانش آموزان بگوید که چون در

 درسهایشان جدیت داشته اند و تکالیف ریاضی را درست انجام داده اند خواهند توانست در برنامه گردش علمی روز جمعه شرکت کنند .

اصل سوم - مقدار تقویت :

دانش آموزان وقتی می بینند معلمی همیشه و در هر مورد ، با دلیل و بی دلیل ، همه را مورد تشویق و تمجید قرار می دهد رفتار محبت آمیز او نسبت به دانش آموزان اثر تقویتی خود را از دست می دهد .

اصل چهارم - تازگی موقعیت و تقویت کننده :

معلمان باید بکوشند تا در آموزش خود روشها و فنون گوناگون را به کار ببرند تا دانش آموزان مرتبا" خود را در شرایط تقویتی تازه بیابند و همچنین از روشهای تقویتی متنوع استفاده کنند و برای مدت طولانی از یک تقویت کننده بطور تکراری استفاده نکنند .

2- تقویت منفی :

در تقویت منفی ، حذف تقویت منفی یا فرار از آن منجر به نیرومندی رفتار می شود . تقویت منفی مانند تقویت مثبت از پدیده های معمولی زندگی روزانه است . کودکی که هنگام راه رفتن قدم اشتباهی برمی دارد ، زمین خواهد خورد .