تحلیل بر استفاده از تکنو لوژی های ( سی ان جی ) و هیدرات در انتقال گاز طبیعی
انتقال گاز برای فواصل طولانی همواره با مشکلات خاصی روبرو می باشد .امروزه تکنولوژی ( ال ان جی ) به عنوان راهکاری کاملا اقتصادی و قابل اطمینان در این زمینه مطرح است .اما پسشرفت های اخیر در زمینه ی استفاده از سایر تکنولو ژی ه نیز باعث گردیده است که روش هایی نظیر ( سی ان جی ) و هیدرات هم به عنوان راه حلی برای انتقال گاز به فواصل طولانی مطرح گردند.این مطلب سعی نموده تا تحلیلی از وضعیت این تکنو لوژی ها ارایه دهد:
بدون شک گاز منبع مهم تا مین انرژی در قرن جدید است امروزه تکنو لوژی های بسیاری برای استحصال ؛انتقال و به کار گیری از منابع گازی رشد یافته اند.
تو سعه سریع صنعت گاز نیز تا ثیر ژذیری از تکنو لوژی های مهمی است که از اواسط قرن بیستم مطرح شده اند .انتقال گاز طبیعی به واسطه ی ماهیت گازی آن عموما با دشواری مواجه است و حتی استفاده از ساده ترین روش انتقال یعنی خطوط لوله در فواصل طولانی با مشکلات زیادی روبرو می شود.
با توجه به توانایی های موجود تکنو لوژی برای انتقال گاز به فواصل دوردست ؛روش ( ال ان جی ) گاز طبیعی مایع شده به عنوان یک روش اقتصادی توانسته دشواری حمل گاز را مقدار زیادی مرتغع کند.
برخی از کارشناسان تبدی گارز را به فراورده های مایع ( جی تی ال ) را نیز راهکارهای مناسب جهت انتقال گاز به بازارهای دوردست بیان می نماید ؛زیرا معتقدند با وجود اینکه هنوز تکنولوژی ( جی تی ال ) به طور گسترده مورد استفاده ی کشورها ی دارنده گاز قرار نگرفته است ؛حمل فراورده های مایع به بازار های مصرف بسیار ساده تر و کم هزینه تر از روش تبدیل به (ال ان جی ) می باشد .علاوه بر فرآورده های مایع گاز را به سهولت می توان در بازار مصرف به فروش رساندولی به دلیل نوع خاص تقاضای ( ال ان جی ) که به تاسیسات خاصی نیازمند است.
فروش ( ال ان جی ) همواره دشواری بیشتری در بر دارد.
به واسطه ی هزینه ی بالا برای انتقال گاز طبیعی در هر کدام از تکنو لوژی های فوق الذکر تحقیق و پژوهش برای یافتن راهکار های دیگر همواره ادامه دارد .در این راستا علاوه بر تکنولوژی ( ال ان جی )و ( جی تی ال ) تکنولوژی های ( سی ان جی ) و هیدرات نیز ممکن است بتواند به عنوان راهکاری مناسب و ارزان برای انتقال گاز مطرح شود.
CNG تکنولوژی
تکنولوژی ( سی ان جی ) یا گاز فشرده برای انتقال گاز طبیعی در مسافت های طولانی قابلیت مهمی به شمار می آید. (سی ان جی ) را می توان در کشتی های مخصوصی ذخیره و سپس به مقاصد مورد نظر حمل نمود.اگر چه یک کشتی حامل ( سی ان جی ) نمی تواند به مقادیر بارگیری شده در کشتی های ( ال ان جی ) انتقال دهد ولی روش مایع سازی و همچنین تبدیل مجدد به گاز در تکنولوژی ( سی ان جی ) سهل تر و بسیار کم هزینه از (ال ان جی ) است.
ذخیره سازی گاز در کشتی های ( سی ان جی ) به صورت نگهداری گاز در لوله هایی با احمل فشار و به قطر 18 تا 36 اینچ می باشد .این لوله ها که به صورت افقی و عمود در کشتی تعبیه شده است ؛تو انایی ذخیره سازی مقادیر زیاد گاز را در خود دارند.برای کاهش خطرارات احتمالی ؛دمای این لوله در 20-درجه سانتی گراد حفظ می شود.
به دلیل فشار بالای (سی ان جی ) در مخازن لوله ای شکل بالا بودن خطر انفجار از مشکلات اساسی کاربرد وسیع تکنو لوژی (سی ان جی ) در جهان می باشد.
امروزه استفاده از تکنیک های جدید در ساخت کشتی ها ی (سی ان جی ) یعنی به کارگیری لوله هایی به قطر 6اینچ که به صورت قر قر های بزرگ در درون کشتی تعبیه می شوند .پیشنهاد شده است .این کشتی ها توانایی بیشتری از گاز را در خود دارند .تکنولوژی (سی ان جی )برای انتقال گاز مخازن آب های عمیق که عملا انتقال گاز آنها با خط لوله به ساحل با دشواری و هزینه ی بالا روبرو است ؛می تواند کاربرد یابد.
سادگی فرایند تولید (سی ان جی ) و تکنولوژی ساده تر ساخت کشتی ها حمل آن نسبت به ( ال ان جی ) طرح های (سی ان جی )را به عنوان گزینه ی بالقوه برای انتقال گاز مطرح نموده است .
با توجه به شرایط تکنولوژی (سی ان جی ) استفاده ار آنها تنها برای انتقال گاز تا فواصل 2500مایل مطمئن به نظر می رسد.تحقیقات برای استفاده ار تکنولوژی (سی ان جی ) برای انتقال گاز طبیعی در کشور های آمریکاو استرالیا ادامه دارد.
تکنولوژی هیدرات
هیدرات جامدی است بلوری که از مو لکول های گاز تشکیل شده است و در حقیقت مو لکول های گاز در آن به دام افتاده است .گازهای زیادی هستند که قابلیت تشکیل هیدرات را دارند .از آن جمله می توان به هیدرو کربن هایی با تعداد پایین نظیر متان اشاره کرد.
شرایط تشکیل هیدرات عبارتند 1-فشار و دمای مناسب2-وجود مولکول اب3-وجود مولکول گاز از دهه ی 1960که هیدرات گازی به عنوان عاملی مزاحم در خطوط لوله ی گاز به وجود آمد؛ایده ی انتقال گاز طبیعی به وسیله ی هیرات در ذهن بسیاری از دانشمندان شکل گرفت.
به دلیل اینکه دمای حمل هیدرات بالاتر از دمای حمل ( ال ان جی ) می باشد ؛هیدرات گازی را به سهولت می توان انتقال داد.از این رو تکنولوژی ساخت کشتی های حمل هیدرات پیچیدگی بسیار کمتری نسبت به کشتی های حمل .....خواهد داشت و تاسیسات تولید هیدرات بسیار ساده تر از تا سیسات ( ال ان جی )می تواند طراحی گردند.
اما مشکل اساسی ؛حجم کمتر گاز منتقل می باشدبر اساس مطالعات انجام شدخه در این زمینه هر یک متر مکعب هیدرات 175متر مکعب گاز را در خود جای می دهد .در صورتی که در تکنولوژی ( ال ان جی )کاهش حجم به یک ششصدم می رسد و این موضوع در اقتصادی بودن طرح های انتقال گاز به خصوص فواصل دوردست بسیار پر اهمیت است.
با این وجود هنوز امید های زیادی وجود دارد تا هیدرات به عنوان یک راه حل کاملا اقتصادی جهت انتقال گاز به کار می رود .در این زمینه شرکت ( بی پی )با همکاری مراکز علمی دیگر مانند دانشگاه گودسن در حال ساخت پایلونی است که توان روزی 100کیلوگرم هیدرات ادارد.
جمع بندی
انچه مسلم است پیشرفت های تکنولوژی در زمینه ی هیدرات و (سی ان جی ) همچنان ادامه دارد ولی گمان می رود تا سال 2020راه حل مطمئن و اقتصادی برای انتقال گاز طبیعی به مناطق دوردست استفاده از تکنولوژی ( ال ان جی ) و یا تبدیل به فراورده های مایع ( جی تی ال ) و حمل آن به مناطق مورد نظر می باشد.
تکنولوژی (سی ان جی )در صورت کاهش دادن خطر انفجار در هنگام انتقال آن می تواند رقیبی برای تکنولوژی ( ال ان جی ) در فواصل کوتاه تر (2500مایل)باشد
برای کشورهایی نظیر کشور ما که ذخایر عظیم گازی است ؛تحقیق و توسعه در زمینه طرح های هیدرات (سی ان جی ) به عنوان راهکارهای جدید انتقال گاز؛حرکت مهمی در تحقیق و پژوهش صنعت گاز میتواندبه شمار رود.
ماخذ:
2002؛ABC TECHNICAL BULLETIN.1
با تشکر –گروه علوم تجربی شهرستان فلاورجان
