ارزشیابی حل مسئله ، ازبسیاری از موضوعت دیگر برنامه ریی ریاضیات دشوارتر است . چنانکه دردستور کار  NCTM  درسال 1987  ملاحظه می شود . «تاکید حل مساله ، انعطاف پذیری و خلاقیت بیشتری درزمینه ی ارزشیابی طلب می کند ؛ زیرا ازاین طریق می توان از قیود جاری دربسیاری از آزمون ها رهایی یافت .»

لازم است که حوزه ی امتحانات کتبی چند گزینه ای خارج شویم و از آن فراتر رویم . مدت زیادی طول می کشد تا مهارت های حل مسئله آشکار شود ، بنابراین ، ارزشیابی آن فرآیند دراز مدتی است و منحصرا با سنجش های کوتاه مدت کامل نمی شود . بلکه باید پیوسته و درتمام برنامه ی ریاضیات مدرسه صورت گیرد .

ارزشیابی حل مساله باید برمبنای اهداف شما و به کارگیری تکنیک های سازگار بااین اهداف باشد . اگر برنامه ی ریاضیات دربرگیرنده ی توانایی حل مسایل ( چه قالبی و چه ابتکاری ) باشد ، درارزشیابی نیز باید هردو نوع این مسایل درنظرگرفته شود . اگر برنامه ی ریاضیات حاوی تاکید بر فرآیند حل مساله باشد ، این توانایی باید درشاخص های ارزشیابی هم مورد توجه قرار گیرد .

هنگامی که برای درسی برنامه ای طرح می کنید ، چگونگی ارزشیابی اهداف آن رانیز درنظر داشته باشید . سنجش های کتبی ( کاغذ و قلمی ) نیز از همین قاعده پیروی می کنند . بااین حال ، بهتر است به موارد زیر توجه داشته باشید :

·         دانش آموزان راباموقعیت های حل مسئله روبرو کنید وواکنش آنان رادرنظر داشته باشید .

·         بادانش آموزان گفت و گو کنید.

·         دانش آموزان راترغیب کنید تا نحوه ی حل یک مساله را برای گروههای دیگرتوضیح دهند .

·         دانش آموزان راترغیب کنید تانحوه ی حل مسئله رابه دانش آموزان دیگر یاد بدهند .

همان طور که دردرس ، پیش می روید ، به ارزشیابی هم نیاز دارید ، زیرا باید نکاتی راکه دانش آموزان می فهمند یا نمی فهمند ، مشخص کنید تابه کمک آن ، درس بعدی راپیش ببرید . اما حل مساله رانمی توان درهر جلسه درس تدریس کرد. برای این فرآیند به زمان بیشتری نیاز است .

مشاهدات :

درحالی که درکودکان به طور انفرادی یا در گروههای کوچک سرگرم کارهستند ، می توانید درکلاس درس راه بروید ، آنان را درحین کار تحت نظر داشته باشید ، به گفتگو هایشان گوش کنید ، یادداشت بردارید ، سوال کنید و پیشنهادهایی ارائه دهید . به نحوه ی روبه رو شدن هریک از آنان باحل یک مسئله ، دقت کنید. زیرا ممکن است بخواهید موارد زیر رادرنظر داشته باشید .

·         آیا مدرکی دال برمطالعه دقیق مسئله وجود دارد ؟

·         آیا به نظرمی رسددانش آموزان منفرد برای یورش بردن به یک مسئله،وسیله ای دراختیار دارند؟

·         آیا آنان راهبرد خاصی به کار می برند ؟ آیا سعی می کنند نحوه ی عملی را که به آنان آموخته اید ، به کار گیرند ؟

·         آیا درصورت به بن بست رسیدن یک راهبرد ، به راهبرد های دیگری مجهز هستند ؟

·         چقدر بابه کاربردن راهبرد سازگارند وبرآ اصرار دارند ؟

·         آیا مرتکب خطا می شوند ؟ واگر این طور است، چه وقت و چرا ؟

·         چه مدتی برای حل مسئله صرف می کنند ؟

·         چقدر بر کار تمرکز دارند ؟

·         کوتاهترین زمان برای درخواست کمک از جانب آن ها چقدراست ؟

·         هردانش آموز غالبا کدام یک ازراهبردها رابه کار می برد ؟

·         آیاازمواد آموزشی دست ساز استفاده می کنند ؟

·         وقتی مجذوب چیزی می شوند و به آن تمایل دارند ، چه رفتارها یانشانه های دیگران این رفتاررامی توان درچهره آنان مشاهده کرد ؟

یادداشت کوتاهی  ازموقعیت ها ورفتار هایی که مشاهده کرده اید بردارید ( یادداشت حکایتی )

گفتگو ( مصاحبه )

مصاحبه عبارت است از کوششی برای زدودن محدود یت های نوشتاری ؛ یعنی محدودیت های شما درزمینه ی نوشتن سوالات و محدودیت های کودک در پاسخ کتبی به آن ها . مصاحبه به شما فرصت می دهد تابادقت بیشتری برچگونگی تلاش یک دانش آموز برای حل یک مسئله نظارت  کنید . ازاین طریق ، وقتی که کودک درباره ی چرایی و چگونگی راه حل خود توضیح می دهد ، می توانید الگوهای تفکر ائرا تعقیب کنید .

اساسا ، لازم است هرگاه برای دانش آموز مسئله ای طرح می کنید ، به او فرصت بدهید راه حلی برای آن بیابید ودرمورد کاری که انجام می دهد ، توضیح دهد . اورابه تکاپو وادارید و جزئیات ویژه ی کار وچرایی و چگونگی انجام دادن آن را دریابید . از حرف های دانش آموز درحین کار یادداشت بردارید ؛ گاهی داشتن یک یادداشت دقیق از پاسخ های دانش آموز مفید است . می توانید از بعضی دانش آموزان بخواهید هنگامی که به تنهایی کار می کنند از ضبط صوت استفاده کنند .یاگروهی ازدانش آموزان رابه بحث درمورد راه های گوناگون حل یک مسئله ترغیب کنید . به این ترتیب ، می توانید نواررا به عقب برگردانید ومسیر تفکر دانش آموز یا دانش آموزان رابادقت بیشتری موردتجزیه و تحلیل قرار دهید و از دیدگاه دیگری به موضوع بنگرید .

فهرست و یادداشت ها

فهرست رامی توان برای وارسی آن چه که دانش آموز درباره ی راهبردهای حل مسئله می داند به کار گرفت . می توانید تعداد ی مسئله به دانش آموزان بدهید وازآن ها بخواهید که هرکدام را به کمک راهبرد خاصی حل کنند ویابرای هرکدام ازمسایل دو یا سه راهبرد درنظر بگیرند . هدف این است که ببینید آیا دانش آموزان می توانند راهبردهای متفاوتی را به کار گیرند یا خیر ، دراین حالت ، جواب مسئله دردرجه دوم اهمیت قرار دارد . هم چنین می توانید مشاهدات خود رایادداشت کنید و آن هارا مانند فهرست های مورداستفاده قراردهید .

امتحان های کتبی ( کاغذ و قلمی )

امکان دارد بخواهید آزمون هایی برای ارزشیابی توانایی کودکان درحل مسئله ترتیب دهید . برای این کار ، اطمینان حاصل کنی که آن چه انجام می دهید ، درجهت اهداف برنامه ی حل مسئله است ، یعنی مسایل خوبی انتخاب کنید که جالب باشند ودانش آموزان رابه تلاش وادارند ؛ سپس زمان کافی برای این فرایندمنظور کنید . دراین کار ، اولویت با امتحان های کتبی ( کاغذ وقلمی ) است ؛ زیرا این امتحان ها مراحل یادگیری حل مسئله راارزشیابی می کنند .

ارزشیابی باید جزء جدا نشدنی برنامه ی حل مسئله باشد . شما این کاررانه فقط برای بررسی وضعیت دانش آموز ، بلکه به این دلیل انجام می دهید که برای برنامه ریزی های آینده از آنها کمک بگیرید . اگرکودکان از یک راهبرد تدریس شده استفاده نکنند ، بایددلیل آن رابررسی کنید وسپس برای تدریس مجدد آن تلاش کنید . وقتی که دانش آموزان سعی دارند ، راهبرد ی رابه کار ببرند فرصت مناسبی است تاببینید که آیا به خوبی بر آن تسلط دارند یا باید بیشترتمرین کنند . اجازه ندهید که عمل ارزشیابی درحد یک موضوع صرفا ثبت شدنی باقی بماند . این ارزشیابی ها خود وسیله ای برای حل این مسئله است که چگونه می توان حل مسئله رابه نحو موثری تدریس کرد .

منبع : کتاب کمک به کودکان در یادگیر ی ریاضیات

مولفان : رابرت . ای . ریس 

            مرلین . ن . سایدام

           مری مونگومری لیندکوئیست

مترجم : مسعود نوروزیان