اضطراب و دلهره پیش از امتحان، مسئله جدیدی نیست و تقریبا نمی‌توان برای از بین بردن نگرانی‌های قبل از امتحانات پایان ترم راه حلی پیدا کرد اما می‌توان با تدابیر خاصی این استرس را کم کرد.کارشناسان معتقدند که مثلث والدین، دانش‌آموز و معلمان و مسئولان برگزاری امتحانات نقش مؤثری دارند که هر یک باید به خوبی نقش خود را ایفا کنند. پافشاری خانواده‌ها برای کسب نمره‌ای بیش از توان دانش‌آموزان تعادل ذهنی آنها را به هم می‌ریزد.
محیط خانواده و مدرسه نباید ارزش‌گذاری دانش‌آموز از طریق نمره را به دانش‌آموز القا کند. برخی از معلمان کسب نمره متوسط توسط دانش‌آموزی را که با علاقه درس می‌خواند بسیار ارزشمندتر از نمرات عالی دانش‌آموزی می‌دانند که از ترس توبیخ شدن در مدرسه و خانه تلاش کند. باید فرهنگ ارجح بودن یادگیری بر کسب نمره در مدارس و خانواده‌ها نهادینه شود.
آمادگی جسمی دانش‌آموز برای شرکت در جلسه امتحان به اندازه آمادگی روحی او اهمیت دارد. گرسنگی، خوردن غذاهای سنگین و حتی پوشیدن لباس‌هایی که نتواند دانش‌آموز را در مقابل سرما یا گرمای محل امتحان حفظ کند نیز در کاهش توان تحلیل علمی و به هم ریختن قوای ذهنی و افزایش استرس او در جلسه امتحان مؤثر است.
استرس افراد به‌طور معمول دارای منشا مشخصی است اما اضطراب، منبع مشخصی ندارد و در موقعیت امتحان دانش‌آموزان عباراتی مانند «نمی‌دانم چرا دلم آشوب است»، «می‌ترسم همه چیز یادم برود» و... را بر زبان می‌آورند. در نظام آموزشی حافظه مدار کشور ما دانش‌آموزان بر دانسته‌های خود تسلطی ندارند و این در حالی است که در بیشتر موارد امتحانی بر حفظیات آنان تأکید می‌شود و این امر عدم تسلط آنان را به‌دنبال دارد.
بسیاری از دانش‌آموزان منطق درست درس خواندن را نمی‌دانند و این موضوع به یادگیری و تسلط نداشتن آنان دامن می‌زند، بنابراین معلمان و والدین باید در رفع عوامل استرس‌زا تلاش کنند. برای یادگیری و حضور مثبت در امتحان، دانش‌آموزان نباید به‌اصطلاح شب امتحانی باشند بلکه باید در طول سال درس خود را مطالعه و مرور کنند و در شب امتحان تنها نگاهی گذرا به مطالب مهم داشته باشند.
این در حالی است که انجمن اولیا و مربیان درخصوص کاهش استرس شب‌های امتحان فرزندان خود شرح وظایف مستقیمی ندارند و در این باره باید از شیوه‌های غیرمستقیم استفاده کرد.
مسافرت والدین و تنها گذاشتن دانش‌آموزان در موقع امتحانات آرامش آنها را بر هم می‌ریزد، بنابراین خانواده‌ها باید در این زمان رفتار مهربانانه را جایگزین رفتارهای خودخواهانه خود با فرزندانشان کنند. همچنین در شب‌های امتحان دانش‌آموزان را از شب‌نشینی‌ها و عادات گذشته که در طول سال تحصیلی انجام می‌دهند دور کنند.
استفاده از رژیم غذایی مناسب در موقع برگزاری امتحانات و داشتن آرامش کافی برای دانش‌آموزان یکی از راه‌کارهای مناسب برای کم کردن استرس خواهد بود و امید که این روش‌ها باعث شود دانش‌آموزان با موفقیت، امتحان خود را پشت سر بگذارند.به‌طور کلی وظایف والدین وخانواده رادر فرایند کمک به دانش آموز در زمان امتحانات می‌توان به 3دسته کلی تقسیم کرد:
نگرش مطلوب به امتحان
1 - به‌عنوان والدین سعی کنیم برای این سؤال که امتحان از نظر ما چه اهمیتی دارد؟ پاسخ یافته و رفتار مناسبی داشته باشیم. بر این اساس چنانچه طرز برخورد ما با فرزندمان در مورد امتحان به‌عنوان امری برای شناخت میزان یادگیری مطالب و رفع نواقص آن باشد، مشکلی نیست. اما درصورتی که تأکید خاصی داشته باشیم و فرزند خود را مورد خطاب قرار داده و در مورد امتحان به او هشدار دهیم، موجبات ترس و اضطراب از امتحان را در وی فراهم آورده‌ایم.
2 - امتحان را در نظر دانش‌آموز بیش از حد بزرگ جلوه ندهیم، بلکه از امتحان به‌عنوان راهی برای تعیین سطح یادگیری و رفع مشکلات درسی، سخن بگوییم. در این صورت دانش‌آموز امتحان را به‌عنوان عامل مثبت در تحصیل می‌شناسد، نه عامل منفی که هدف آن مچ‌گیری اوست.
3 - اهداف امتحان را برای فرزند خود بازگو کرده، به روشنی مفهوم امتحان را به او تفهیم کنیم تا در نهایت به‌دلیل یادگیری مطلب درسی، مطالعه و فعالیت کند، نه برای امتحان و کسب نمره. به عبارت دیگر از راه طبیعی علاقه به یادگرفتن را در وی ایجاد کنیم نه با ترساندن از امتحان.
4 - توجه داشته باشیم که میزان و سطح یادگیری مطالب درسی توسط فرزندمان، دارای اهمیت است نه نمرات بالای او در امتحان. چه بسا فرزندانی که نمرات بالایی در امتحانات آورده‌اند اما مطالب درسی را پس از گذشت چند روز فراموش کرده‌اند و چه بسیار دانش‌آموزانی که در امتحان نمره بالایی نیاورده‌اند ولی مقدار قابل توجهی از مطالب درسی را به خوبی آموخته و آن را به‌طور عملی تجربه کرده‌اند.
5 - فرزندان خود را از نظر نمره‌های امتحانی با دوستان و همسالان و فرزندان بستگان و همسایگان مقایسه نکنیم. چه، این مقایسه موجب ایجاد ذهنیت منفی در او نسبت به امتحان شده، به تدریج اعتماد به نفس او را نیز از بین می‌برد.
6 - قبل از امتحان با دادن وعده‌هایی نظیر: اگر در این امتحان فلان نمره را بگیری، فلان جایزه را برایت تهیه می‌کنم فرزند خود را تحت فشار و اضطراب درونی قرار ندهیم بلکه همیشه این طور اظهار کنیم که تو سعی و تلاش خود را بکن تا بتوانی مطالب را خوب یاد بگیری.
7 - در مورد امتحان طوری با فرزند خود رفتار کنیم که او بتواند نظریات و نگرانی‌های خود را در مورد آن آشکارا بیان کند، حتی اگر شکست خورده باشد. در چنین وضعیتی لازم است علت‌ها را شناسایی کرده، او را راهنمایی کنیم تا از طریق برنامهریزی مناسب، ضعف‌های خود را شناسایی کند و با برطرف کردن آنها بر میزان یادگیری خود بیفزاید.
8 - توجه داشته باشیم، فرزندی که نمره خوبی در امتحان کسب نکرده از نظر شخصیتی فرد بدی نیست بلکه فعالیت او در زمینه فلان درس و امتحان در حد نمره‌ای است که به دست آورده است.
برنامهریزی و اداره خانواده
1 - لازم است در امور خانواده برنامهریزی کنیم تا هرچیزی به جای خود، در وقت مقرر و متناسب با وضعیت فرزند و امکانات موجود در خانه رعایت شود. برای مثال لازم است دانش‌آموزان در هنگام امتحانات بیشتر از غذاهایی استفاده کنند که مقوی، کم‌حجم و سهل‌الهضم باشند. تفریح فرزندان، برنامه رفتن به میهمانی یا میهمانی دادن، خواب و استراحت کافی و منظم به میزان حداقل 8 تا 10 ساعت در هر شبانه‌روز، به‌خصوص شب‌های امتحان نیز باید مورد توجه قرار بگیرد.
2 - توجه داشته باشیم که خود فرزندان نیز دغدغه و نگرانی امتحان را همانند والدین و حتی بیشتر از آنان دارند، بنابراین ضروری است به جای تذکر و سرزنش، روحیه آنها را تقویت کنیم.
3 - همیشه و در هر حال، به‌خصوص در هنگام امتحانات، فضای خانه را آرام نگه داریم، از جروبحث‌های مختلف تحت هر عنوان پرهیز کنیم و در حد امکانات، محل مناسبی برای مطالعه فرزند خود مهیا کنیم.
راهنمایی قبل از امتحان
1 - فرزندان را راهنمایی کنیم تا برای مطالعه خود برنامه منظمی تهیه کنند و مطالب درسی را به‌طور مستمر در طول سال تحصیلی بیاموزند، زیرا مطالبی را که باید در طول چند ماه آموخته شود، نمی‌توان یک‌باره در شب امتحان آموخت. علاوه بر آن خستگی بیش از اندازه نیز عارض دانش‌آموز می‌شود. بنابراین توصیه می‌کنیم که به‌طور مداوم، مطالعه روزانه داشته باشند و در روز تعطیل آخر هفته نیز مطالب قبلی را مرور کنند. به زبان دیگر، میزان آماده شدن برای امتحان از هنگام تدریس اولین درس شروع می‌شود، نه شب امتحان.
2 - از فرزندان خود بخواهیم مطالب درسی را تا حدامکان به زبان خود بیان کنند نه به زبان کتاب و عین جملات کتاب، بنابراین هنگامی که از آنان درس می‌پرسیم تأکید کنیم که به همین روش پاسخ دهند.
3 - از فرزندان بخواهیم که از متن درس چند سؤال مطرح کنند و حدس بزنند که کدام یک می‌تواند سؤال خوبی برای امتحان باشد. در این مورد سعی کنند دلیل خود را بیان کنند.
4 - آنها را توجه دهیم که درصورت امکان مطالب درسی را با دوستان هم کلاسی خود به بحث بگذارند. لازمه بحث کردن آن است که درس را بخوانند، سپس فکر کرده و نظر و جواب خود را تنظیم و ارائه کنند. این امر به نظم فکری آنها کمک می‌کند.
5 - در روزهای امتحان، به‌خصوص اگر امتحان در ساعت اول ورود به مدرسه انجام می‌گیرد، کمی زودتر از وقت معمول از خانه حرکت کنند تا به موقع به جلسه امتحان برسند
