وَهُوَ الَّذِی خَلَق السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَو فِی سِتَّةِ أَیَّامٍ وَکَانَ عَرْشُهُ عَلَى الْمَاءسوره

 قنات که توسط مقنیان ایرانی اختراع شده ، هزاران سال قدمت دارد. قدمت بسیاری لازم قناتهای ایران ،  از پنج یا شش هزار سال متجاوز است و عمری برابر با تاریخ کهن ایران دارد. با وجود این که چندبن هزار  سال از اختراع آن می‌گذرد، مع هذا هنوز هم این روش استفاده از آب ، در قسمت مهمی از روستاها و مناطق مسکونی و کشاورزی و دامداری کشور معمول و متداول است

و حتی یکی از ارکان اصلی کشت

 و زرع در نواحی خشک را تشکیل می‌دهد. این اختراع که امروزه شهرت جهانی پیدا کرده ، بعدها از ایران

 به بسیاری از کشورهای جهان انتقال یافته و مورد استفاده مردم در دیگر نقاط دنیا قرار گرفته است.

قنات ، تشکیل شده از یک دهانه یا هرنج که روباز است و یک مجرای تونل مانند زیرزمینی و چندین چاه

 عمودی که مجرا یا کوره زیر زمینی را در فواصل مشخص با سطح زمین مرتبط می‌سازد. چاهها که به آنها

 در موقع حفر ، میله هم گفته می‌شود، علاوه بر مجاری انتقال مواد حفاری شده به خارج ، عمل تهویه

 کانال زیرزمینی را نیز انجام می‌دهد و راه ارتباطی برای لای‌روبی ، تعمیر و بازدید از داخل قنات نیز به

 شمار می‌رود. آغاز قنات ، همان دهانه قنات است که مظهر قنات نامیده می‌شود. مظهر قنات جایی

 است که آب از دل قنات بیرون می‌آید و ظاهر می شود و می‌تواند برای آبیاری و دیگر مصارف مورد

 استفاده قرار بگیرد. قسمت انتهایی قنات ، پیشکار قنات نامیده می‌شود که در آخرین قسمت آن ، مادر

 چاه قنات قرار گرفته است. قسمتهایی از قنات که با حفر آنها هنوز آب بیرون نمی‌آید "خشکه کار" و

 قسمتی که آبدار است (قسمت انتهایی) قسمت "آبده قنات" نامیده می‌شود.

معادل فارسی قنات، کاریز است که به اعتقاد برخی مرکب از کن (کندن) + ریز (ریختن و خالی کردن) می

 باشد. در لغت نامه دهخدا در ذیل کلمه کاریز آمده است: آب باشد که در زیرزمین چاه به چاه برند و در

 تازی به آن قنات گویند. همچنین آمده است: راه آب روان در زیرزمین که به عربی قنات گویند و در اصل

 کاه ریز بوده که برای امتحان جریان آب کاه می ریخته اند تا معلوم شود.

باورها وعقاید در مورد قنات

-یکی از بهترین و جالب‌ترین باورها و رسومی که پیرامون قنات‌ها وجود دارد عروسی قنات است‌! در یک

 روستا وقتی قناتی آبش کم یا خشک می‌شود برایش عروسی می‌گیرند. این جشن هم اوایل بهار و

 تقریباً اواخر اسفند وقتی که اهالی دیگر از آمدن آب قنات ناامید شدند صورت می‌گیرد. برای این جشن

 یک زن بیوه را که جوان است و شوهرش مرد خوبی بوده و از هم طلاق نگرفته بوده‌اند در آن روز به

 خصوص که 4 یا 5 روز قبل از عید نوروز است به هیأت عروس در می‌آورند و با شادی و هلهله و پای‌کوبی

 وهم‌چنین خوراک‌های مخصوص عروس به مادر چاه می‌برند و او داخل قنات می‌شود.  با آن آب غسل کند

 و شب را در قنات بگذراند. به اصطلاح می‌گویند قنات نر شده و باید به آن زن داد. فردای آن روز زن از قنات

 بیرون می‌آید و تمام روستا به او احترام می‌گذارند و هزینه‌های زندگی او را تا آخر تأمین می‌کنند و او از

 آب و محصول سهم می‌برد. اما از آن پس نباید دیگر ازدواج کند، چرا که مردم معتقدند او زن قنات است و

 قنات هم زنش را هیچ وقت طلاق نمی‌دهد .   در بیشتر نقاط ایران قنات‌ها را با عنوان نر و ماده اطلاق

 می‌کنند و هر کدام مشخصات مخصوص به خود را دارند. آب نر معمولاً یک‌سری خصوصیات دارد. مثلاً

 سرعتش زیاد است‌، از لحاظ آشامیدن سنگین است و معمولاً در آبیاری خرابی به بار می‌آورد. گل‌آلود

 است‌، املاح دارد و در جویی اگر جاری می‌شود در آن علف هرز کم‌تر سبز می‌شود و وقتی دست یا بدن

 آدم با این آب تماس می‌گیرد حالت لرزش و چندش به او دست می‌دهد. ولی قنات ماده آب سبکی دارد،

 در مسیری که می‌رود علف هرز سبز می‌شود، با آرامش حرکت می‌کند، آب بسیار سبکی دارد، املاح

 خیلی کمی دارد و هنگام آبیاری اصلاً اذیت نمی‌کند. محصولاتی که از این آب سیراب می‌شوند بار

 بیش‌تری می‌دهند و همیشه هم زلال است‌. در واقع قناتی که ماده باشد در طول سال همیشه یکسان

 آب دارد حالا چه بارندگی باشد و چه نباشد.