هاری چیست؟
هاری یک بیماری ویروسی کشنده است که مخصوص گوشتخواران اهلی و وحشی بوده و انسان و سایر حیوانات خونگرم پستاندار به طور تصادفی و غالباً از طریق گزش به آن مبتلا می شوند.
این بیماری به دلایل ذیل دارای اهمیت می باشد:
1ـ میزان کشندگی بـــــــالا ( صددرصد) به طوری که پس از ظهور علایم بیماری چه در انسان و چه در حیوان درمان پذیر نبوده و بیمار محکوم به مرگ می باشد.
? ـ افزایش روند موارد حیوان گزیدگی انسانی که بناچار سالانه مبالغ زیادی صرف خرید سرم و واکسن ضد هاری جهت درمان و پیشگیری می گردد.
? ـ تلفات و خسارات اقتصادی زیاد
? ـ و …
عامل بیماری:
ویروسی است بی هوازی و نروتروپ یعنی تمایل به سیستم عصبی دارد و وقتی به سیستم عصبی مرکزی حمله نماید تقریباً همیشه موجب مــــــرگ میزبان می گردد.
ویروس هاری در حرارت ?? درجه سانتی گراد در مدت ?? دقیقه و در حرارت ?? درجه در مدت ?? ثانیه و در حرارت ??? درجه سانتی گراد در مدت چند ثانیه از بین می رود.
بنابراین برای ضدعفونی وسایل آلوده کافی است چند دقیقه آنها را بجوشانید و یا از فنل و الکل استفاده نمایید.
مخازن بیماری:
کلیه حیوانات خونگرم پستاندار چه وحشی و چه اهلی اعم از گوشتخوار ـ علفخوار ـ جوندگان و از پرندگان ( خفاشها ) به این بیماری حساس می باشند.
راههای سرایت بیماری :
1- اصلی ترین راه سرایت بیماری از طریق گازگرفتن به وسیله حیوانات می باشد. در مورد گربه و گربه سانان از طریـــــق پنجه کشیدن انتقال بیماری صورت می گیرد، زیرا گربه دایماً مشغـــــــول لیسیدن پنجه ها یش می باشد و پنجه ها آلوده به بزاق می شوند و در موقع پنجه کشیدن می تواند ویروس را از طریق خراش به انسان منتقل نماید.
2 ـ راه پوست:
بیماری هاری از راه پوست سالم قابل سرایت نیست، ولی اگر کوچکترین خراش یا زخمی در پوست وجود داشته باشد قابل سرایت می باشد.
? ـ راه مخاط ها :
سگها و گربه های به ظاهر سالم که در اواخر دوره نهفتگی بیماری هاری هستند می توانند ویروس را از طریق لیسیدن مخاط لب ـ چشم و بینی به صاحبان خود منتقل نمایند.
? ـ انتقال از راه دستگاه گوارش:
انتقال بیماری از این طریق بعید به نظر می رسد، ولی باید از خوردن گوشت و سایر فرآورده دامهای مبتلا به هاری خودداری نمود.
علایم بیماری در حیوان:
دوره کمون یا نهفتگی در سگ و گربه ? تا ? هفته و گاهی چند ماه است. مهمترین علایم تغییر در رفتار و عادات حیوان می باشد ، به گونه ای که حیوان بیش از اندازه به صاحب خود انس می گیرد و به گوشه ای پناه می برد و بالاخره در اثر فلج اندامی و دستگاه تنفسی تلف می شود و یا در بیشتر مواقع حیوان مضطرب و کم کم به صورت وحشی و درنده درآمده و به هر کس و هر حیوان که سر راه او باشد حمله می کند ـ کف از دهانش سرازیر شده و به علت عدم امکان بلع بر اثر گرسنگی ـ تشنگی و سرانجام بر اثر فلج دستگاه تنفسی می میرد.
علایم بیماری در انسان :
دوره نهفتگی در انسان معمولاً بین ? تا ? هفته و گاهی کمتر از ? روز و به طور نادر تا یکسال و بیشتر نیز دیده می شود.
علایم بیماری هاری در انسان : این بیماری شامل چند مرحله است.
در دوره مقدماتی بیماری که ? تا ? روز قبل از ظهور علایم اصلی است افسردگی، بی قراری، خستگی، بی اشتهایی ، تف اندازی، سوزش و خارش و گاهی درد در محل گزش دیده می شود؛ پس از این دوره انسان نسبت به تمام محرکهای فیزیکی، شیمیایی، حسی و بویایی واکنش نشان می دهد.
کوچکترین صدا یا نور او را به شدت متشنج می کند و خود را به در و دیوار می زند؛ اطراف دهان او را کف می پوشاند و بیمار عطش فراوان دارد، ولی به علت انقباض عضلات گلو قادر به نوشیدن آب نمی باشد و با دیدن یا شنیدن صدای آب به شدت تحریک می شود و همچنین عبور هوا نیز از روی صورت باعــــــث تحریک بیمار می شود. پس از آن بیمار بر اثر انقباضات شدید عضله قلب و فلج دستگاه تنفسی فوت می نماید.
اقدامات لازم جهت فرد حیوان گزیده:
? ـ خارج ساختن و تمیز نمودن ویروس هاری از محل زخم:
تا حد مقدور در ساعات اولیه پس از گزش باید لابلای زخم را حداقل به مدت ? تا ده دقیقه با آب تمیز و صابون عمیقاً مورد شستشو قرار داد. این عمل مهمترین قسمت پیشگیــــــری از هاری به حساب می آید و می توان ادعا کرد که بیش از ?? درصد پیشگیری از بیماری مربوط به رعایت این مسأله است.
? ـ خارج کردن صابون از لابلای زخم:
با استفاده از شیلنگ و فشار آب باید کف صابونهای باقیمانده را از لابلای زخم خارج نمود، زیرا باقیمانده صابون می تواند مواد ضدعفونی کننده را بی اثر نماید.
? ـ ضد عفونی نمودن زخم:
زخم را بعد از شستشو باید با الکل ?? تا ?? درجه یا محلول بتادین یک درصد و یا سایر مواد ضدعفونی نمود (زخم را هیچ وقت نباید پانسمان نمود زیرا میکروب هاری بی هوازی است و بر اثر پانسمان رشد آن سریع خواهد شد).
? ـ ارجاع فرد به مراکز بهداشتی درمانی جهت تلقیح واکسن و سرم
و پیگیری جهت تکمیل نوبتهای واکسن (که این مسأله باید با پیگیری، آموزش و حساسیت کامل دنبال گردد) ضمناً وضعیت واکسیناسیون توأم یا ثلاث فرد مجروح باید مورد بررسی قــرار می گیرد. اگر واکسیناسیون کامل باشد فقط یک نوبت واکسن به عنوان یادآور کافی است، در صورتی که مجروح بر ضد کزاز قبلاً ایمن نشده باشد. اولین نوبت واکسن و همچنین سرم ضدکزاز به مقدار مورد نیاز با نظر پزشک به وی تزریق می شود و مطابق دستور عمل نوبت های بعدی واکسن را ادامه می دهیم.
واکسن هاری
واکسن هاری از کشت سلولی تهیه می شود و آن را می بایست در ? نوبت در روزهای: صفر ـ ? ـ? ـ ?? ـ ?? به صورت عضلانی و حتماً در عضله دلتوئید بازو تلقیح نمود. در اطفال کمتر از ? سال واکسن در ناحیه فوقانی و جانبی ران تزریق می شود. هرگز نبایستی واکسن را در عضله سرین تلقیح کرد.
اگر فردی مورد گزش سگ قرار گیرد و سگ در دسترس باشد باید آن را به مدت ?? روز بسته و تحت مراقبت قرار داد و در این مدت اگر علی رغم تأمین آب و غذای کافی حیوان تلف شد، به احتمال زیاد حیوان هار بوده و بایستی واکسیناسیون هاری تا نوبت آخر ادامه پیدا کند، ولی اگر بعد از ?? روز حیــــوان سالم ماند نتیجه می گیریم سگ هار نیست و از ادامه واکسیناسیون یعنی نوبتهای ?? و ?? خودداری می نماییم .
تذکر : اگر فردی با ?? ساعت یا بیشتر تأخیر مراجعــــــه نماید می توانیم دوز اولیه واکسن را به دو برابر افزایش دهیم.
سرم هاری :
سرم هاری که در حال حاضـــر مورد استفاده قرار می گیرد از پلاسمای انسانی تهیه شده و هیچ نوع مخاطره ای در برندارد و احتیاج به تست نیز ندارد. مقدر آن ?? واحد به ازای هر کیلوگرم وزن و در عضله باید تلقیج نماییم. بهتر است نصف سرم را در داخل و اطراف زخم و نصف دیگر را در عضله تلقیح نماییم.
در چه مواردی علاوه بر واکسن سرم نیز مورد نیاز می باشد:
? ـ گزش توسط حیوانات وحشی
? ـ اگر حیوان اهلی باشد ولی متواری شده باشد
? ـ اگر فرد دارای زخمهای عمیق و متعدد به ویژه در ناحیه سر، صورت، گردن و نوک انگشتان باشد.
تذکر مهم : کلیه موارد حیوان گزیدگی چه اهلی و چه وحشی را باید هار تلقی نمود و بیمار را باید فوراً تحت اقدامات پیشگیری قرار داد؛ این موضوع به قدری اهمیت دارد که اگر حیوان گزنده مثل سگ دارای قلاده و واکسیناسیون کامل نیز باشد، می بایست اقدامات پیشگیری و درمان را برای فرد سریعاً انجام داد یعنی داشتن سابقه واکسیناسیون حیوان مانعی برای انجام « سرو واکسیناسیون » فرد نیست.
وظایف گروه های بهداشتی در زمینه پیشگیری هاری:
? ـ آموزش عموم مردم در مراجعه به موقع در هر نوع حیوان گزیدگی:
با توجه به اینکه اکثر مرگ و میر های انسانی بر اثر عدم اطلاع و آگاهی در مراجعه به موقع و سریع جهت واکسیناسیون اتفاق افتاده و برخی فکر می نمایند که تنها سگها بیماری را منتقل می نمایند آموزش این مطلب که کلیه حیوانات وحشی مثل گرگ ، شغال، روباه و … و کلیه حیوانات اهلی مثل سگ، گربه، الاغ، گاو، گوسفنــــد، شتر و … می تواند بیماری را منتقل نماید، بسیار مهم است.
? ـ آموزش مسایل پیشگیری از هاری در سطح مدارس با ترغیب دانش آموزان به مقاله نویسی، نقاشی و اهدای جوایز به آنها و جلوگیری از نزدیک شدن و آزار و اذیت آنها به سگها
? ـ کاهش موارد حیوان گزیدگی در سطح منطقه
? ـ خودداری از نگهداری سگ و گربه در منزل مگر در موارد استثنایی که در این صورت باید حتماً سگ قلاده داشته و واکسیناسیون او کامل باشد.
? ـ شناسایی سگهای صاحبدار بدون قلاده و همکاری با مأمورین دامپزشکی جهت واکسیناسیون و قلاده گذاری آنها
? ـ خودداری از تردد سگهای صاحبدار در معابر عمومی و جلوگیری از تماس آنها با سگهای ولگرد
? ـ همکاری با مأمورین بخشداری و شورای اسلامی روستا در اهمیت اتلاف سگهای ولگرد
? ـ جمع آوری زباله و خودداری از ریختن زباله و پس مانده های غذایی در اطراف منازل و معابر عمومی
? ـ دادن تذکر کتبی به افرادی که به هر نحو موجبات حیوات گزیدگـــی را به دفعـــات فراهم می نمایند.
?? ـ اطلاع سریع از بروز هر گونه تغییر رفتار در حیوان به مأمورین دامپزشکی و مرکز بهداشت
?? ـ شستشوی محل جراحت فرد حیوان گزیده با آب و صابون و ضدعفونی کردن آن و ارجاع فوری آن به مرکز بهداشت شهرستان جهت واکسیناسیون
?? ـ نظارت بر ادامه واکسیناسیون فرد مجروج با بررسی کارت واکسیناسیون و در صورت عدم مراجعه، پیگیری، آموزش، راهنمایی سپس اعلام سریع آن به مرکز بهداشتی و درمانی.
مهم ترین و متداول‌ترین بیماری‌های قابل انتقال بین حیوان و انسان در کشور ما هاری، کیست هیداتیک، تب مالت، سیاه زخم و ... است که می توان به آنها اشاره کرد. البته بیماری‌هایی همچون جنون گاوی، تب کریمه کنگو و آنفلوآنزای پرندگان را نیز نباید نادیده بگیریم، چرا که خطر ورود و شیوع آنها همواره ما را تهدید می کند.
تا کنون850 بیماری قابل انتقال بین حیوان و انسان شناسایی شده است. تعجب نکنید این رقمی است که مطمئناً در سال‌های بعد بیشتر و بیشتر خواهد شد.
با توجه به اهمیت این بیماری‌ها، اطلاع رسانی و ارتقای سطح آگاهی جامعه در این زمینه از اهمیت ویژه ای برخوردار است. اغلب کارشناسان و متخصصان دامپزشکی با بیان این مطلب که هر روز بر تعداد افرادی که به نگهداری حیوانات خانگی رو می آورند، اضافه می شود، تأکید می کنند: در تمام جوامع مهم ترین مشکلی که در این زمینه مطرح می شود، مسئله ی بیماری‌های مشترک بین حیوان و انسان است.
به هر حال نگهداری حیوان در منزل بیشتر از آنکه نفع داشته باشد، ضرر دارد. اصولا زندگی انسان و حیوان در کنار یکدیگر با توجه به مسائل بهداشتی نمی تواند ایده‌ای مناسب باشد. بسیاری از بیماری‌ها بین انسان و حیوان مشترک هستند و به راحتی از حیوان به انسان سرایت می کند.
در بعضی از موارد بیماری خاصی در حیوان می تواند انسان را از پا در آورد. موارد دیگری نیز وجود دارد که ثابت می کند، حیوان نمی تواند در محیطی زندگی کند که انسان در آن قدم گذاشته است. به عنوان مثال ریزش موی گربه می تواند حساسیتی خطرناک را در انسان به همراه داشته باشد.
فراموش نکنیم انسان و حیوان وجه مشترکی در بهداشت ندارند، چون حیوان فاقد شعور و درک است و برایش فرقی نمی کند که در ظرف غذای شما اجابت مزاج کند یا در توالت فرنگی!
مهم ترین بیماری‌های قابل انتقال از حیوان به انسان در کشور ما عبارتند از:
بسیاری از مردم بر این باورند که انسان تنها از طریق گاز گرفتن سگ هار به بیماری هاری مبتلا می شود، در حالی که گاز گرفتن حیواناتی همچون گربه، خفاش، موش و گرگ نیز می تواند منجر به هاری شود. به تازگی در شمال ایران راکون‌های زیادی مشاهده شده‌اند که از طریق کشورهای همسایه ی شمالی وارد جنگل‌های ایران شده‌اند و خود اینها به عنوان یک مخزن هاری به حساب می آیند.
در مورد هاری بهترین راه پیشگیری واکسیناسیون حیوانات خانگی است. البته در سال‌های اخیر برای واکسینه کردن حیوانات وحشی مانند سگهای ولگرد که به صورت دسته جمعی در اطراف شهرها دیده می شوند نیز اقداماتی صورت گرفته است. به هر حال اگر انسانی توسط حیوانی مشکوک گاز گرفته شد، باید بلافاصله از سرم ضد هاری استفاده شود و به یاد داشته باشید که تزریق به موقع این سرم می تواند از مرگ فرد جلوگیری کند.
ایجاد کیست هیداتیک در اثر ورود تخم‌های انگل اکینوکوکوس (موجود در مدفوع سگ) به دستگاه گوارش انسان صورت می گیرد. این کیست‌ها بسته به اینکه در ریه، کبد، مغز یا هر بافت دیگری ایجاد شده باشند، قادر به بروز عوارض مختلفی هستند و برای برداشتن آنها نیاز به عمل جراحی است.
درمان ضد انگل دوره‌ای حیوان خانگی (سگ)، رعایت بهداشت فردی و نیز ضدعفونی کردن سبزیجات مصرفی از موارد پیشگیری است.
* توکسوپلاسموز(toxoplasmosis):
انگل خونی توکسوپلاسموز در اکثر گربه‌های ولگرد مشاهده می شود و در صورت خارج شدن گربه ی خانگی از منزل و معاشرت با گربه‌های ولگرد احتمال آلوده شدن آن بسیار است. چنین گربه ای باید به صورت دوره‌ای تحت درمان باشد. اگر چه در انسان عوارض آن خفیف است، ولی در خانم‌های باردار می تواند منجر به سقط جنین شود.
به طور معمول، زیر ناخن گربه یک سری میکروب وجود دارد که در صورت چنگ زدن گربه، این میکروب ها از طریق خراش وارد بدن شده و باعث بروز این بیماری می شوند. دراین بیماری انسان تا 3 روز متوالی تب می کند و گاهی نیز دچار تهوع و سردرد می شود.
سل و تب مالت(بروسلوز) دو بیماری خطرناک و از جمله بیماری‌هایی هستند که برای سازمان دامپزشکی در صدر مهار بیماری ها قرار گرفته‌اند. این بیماری‌ها از طریق دام آلوده (خصوصاً گاو و گوسفند) به انسان منتقل می شوند. سل قابلیت انتقال از انسان به انسان (در انواع مختلف) را دارد و باکتری بروسلا باعث ایجاد تب مالت در انسان می شود.
واکسینه کردن دام‌ها علیه این دو بیماری یک طرح ملی است. استفاده از شیر و لبنیات پاستوریزه مهم ترین راه پیشگیری است. اما اگر در جایی ناگریز به استفاده از شیر غیر پاستوریزه باشیم، عمل جوشاندن دقیق شیر کمک زیادی به ما خواهد کرد. فراموش نکنید در فصل تابستان موارد ابتلا به تب مالت بر اثر مصرف بستنی‌های غیرپاستوریزه، افزایش می یابد.
تب طوطی نوعی بیماری است که از طریق پرندگان گروه منقار طوطی‌ها به انسان منتقل می شود. البته دیگر پرندگان نیز در صورت ابتلا به تب روده (به خصوص در تابستان)، با دفع باکتری "سالمونلا" از طریق مدفوع می توانند موجب به خطر افتادن سلامتی انسان‌ها، خصوصا افراد ضعیف و بچه‌ها شوند.
خوشبختانه این بیماری درمان پذیر است و بیشتر در اثر عدم رعایت بهداشت در اماکنی همچون رستوران‌ها به انسان منتقل می شود.
موش‌ها، عوامل باکتریایی و انگلی بسیاری را به انسان منتقل می کنند و باعث ایجاد بیماری‌های بعضاً کشنده می شوند و تنها کشتار دسته‌جمعی این حیوانات به پیشگیری از این بیماری‌ها کمک می کند.
از زمان قدیم انسان هر جا مواد غذایی را نگهداری می کرد، همواره با موش‌ها درگیر بوده است. هرگاه ادرار و مدفوع آلوده‌ی موش با مواد غذایی مورد استفاده ی انسان تماس پیدا کند، موجب ابتلا شخص به بیماری‌های مختلف می شود.
منبع : روزنامه اعتماد
سالانه تعداد زیادی از انسان ها به علت تماس با حیوانات، بیمار می شوند یا جان خود را از دست می دهند. همچنین با رواج برخی از سبک های زندگی غربی که به صورت ناقص و بدون آگاهی در جامعه ی ما مورد تقلید قرار می گیرد، شاهد افزایش حضور حیوانات در محیط زندگی به ویژه در شهرها هستیم که ناخواسته پیامدهایی از جمله افزایش بیماری های مشترک بین انسان و حیوان را به دنبال داشته است.
تعداد این بیماری ها در هر کشوری متغیر و اهمیت آن نیز متفاوت است. برخی از بیماری ها مانند تب مالت به صورت بومی در کشور وجود دارد. برخی دیگر نیز به عنوان بیماری های بومی از گذشته های دور در کشورمان شناسایی شده اند.
برای بیماری های بومی یک سیستم مراقبتی وجود دارد، یعنی شبکه ای موجود است که صرف نظر از زمان و مکان، هرگاه بیماری رخ می دهد، می تواند آن را کشف کند. این شبکه به صورت مستمر تمام اطلاعات مربوط به مرگ و میر یا معلولیت ناشی از این بیماری ها و عوامل اثرگذار را شناسایی می کند. برای مثال در مورد بیماری تب مالت باید مشخص شود که سالانه چه تعداد، در کجا و به چه علت مبتلا به این بیماری می شوند و اگر تلفاتی به دنبال داشته، میزان آن چقدر است.
در این سیستم بررسی راه های انتقال، سن، جنس، شغل بیماران و آب و هوای منطقه در شناسایی بیماری و عوامل مؤثر بر آن بسیار اهمیت دارد. این عوامل همه ساله بررسی می شوند. کاهش بیماری و عوامل موثر بر آن نشان می دهد، برنامه هایی که برای مقابله با بیماری اجرا شده، موفقیت آمیز بوده است و باید ادامه یابد.
موارد ابتلا و مرگ و میر ناشی از بیماری مالاریا در ایران به دلایل عدم کفایت سیستم های بهداشتی- درمانی، مهاجرت جمعیتی و اسکان جمعیت در نقاط جدید بروز پیدا می کند. این مسئله در مورد جوامع روستایی به ویژه در شرایط فقدان اماکن مسکونی بهداشتی بیشتر به چشم می خورد.
مالاریا یک بیماری تب دار هزار چهره است که توسط یک انگل تک سلولی به نام "پلاسمودیوم" ایجاد می شود. مالاریا، به معنای آب و هوای بد است و اساساً یک بیماری شایع در مناطق گرمسیر است. البته برای انگل پلاسمودیوم، آب و هوا چندان اهمیتی ندارد. ولی روش انتقال بیماری، به نحوی است که هوای گرم و مرطوب شرایط مساعدتری برای رشد آن فراهم می کند. به جز موارد استثنائی، انتقال بیماری مالاریا از طریق گزش نوعی پشه، موسوم به پشه ی آنوفل صورت می گیرد.
این پشه ی وحشی در مناطق شهری به ندرت یافت می شود و برای بقا و تولید مثل، به تالاب ها و آب و هوای گرم و مرطوب نیاز دارد. اگرچه استان سیستان و بلوچستان هنوز هم بالاترین میزان شیوع و بروز مالاریا در کشور را به خود اختصاص داده، اما بررسی ها حاکی از کاهش چشمگیر تعداد مبتلایان و نیز تغییر الگوی ابتلا در جهت کاهش آلودگی است که با توسعه ی زیر ساخت های اجتماعی و فرهنگی و نیز تشدید و استمرار کنترل بر ترددهای بی ضابطه ی مرزی، شاهد ارتقا بیش از پیش شاخص های بهداشتی-درمانی، از جمله تعداد مبتلایان به مالاریا هستیم.
بر اساس گزارش مرکز مدیریت بیماری های وزارت بهداشت، 60 درصد موارد مالاریا در ایران مربوط به دو کشور پاکستان و افغانستان است و 75 درصد مالاریای وارد شده از پاکستان، به درمان مقاوم بوده و نیازمند رژیم درمانی خاص است که هزینه ی درمان را چند برابر می کند.
هاری، بیماری حاد آنسفالیت(التهاب حاد مغز در اثر عفونت ویروسی) کشنده ویروسی است که به دو شکل تحریکی و فعال (هاری خشمگین) و ساکت (هاری فلجی) ظاهر می شود. در ایران بیشترین موارد هاری ناشی از گاز گرفتن سگ های ولگرد به علت عدم قلاده گذاری است.
بیماری هاری مسری نیست، ولی به محض ایجاد کوچک ترین خراش یا زخم در پوست، قابل انتقال می شود. همچنین گربه ها و سگ هایی که به ظاهر سالم هستند و علائم بالینی هاری ندارند، از طریق لیس زدن لب، چشم و بینی کودکان این بیماری را منتقل می کنند. از مهم ترین علائم این بیماری دست و پا زدن، توهم، انقباض عضلات تنفسی، ترشح بزاق، استفراغ، تشنج و فلج موضعی و اختلال در ریتم قلب و سیستم عصبی است.
سالانه 200 میلیون تومان به منظور کنترل احتمالی اپیدمی بیماری هاری به مرکز کنترل بیماری های قابل انتقال بین انسان و دام تعلق می گیرد که عموماً صرف اطفا یا پیشگیری از بروز اپیدمی می شود. همچنین سالانه 2میلیارد تومان هزینه، صرف خرید سرم و واکسن هاری می شود که میزان اثربخشی این دارو صد در صد است و در صورت استفاده ی نابجا منجر به مرگ افراد خواهد شد.
این بیماری خطرناک، در افرادی که گوشت و فرآورده های گوشتی آلوده مصرف کنند، دیده می شود و عوارض مرگبار به همراه دارد. این بیماری مغز و طناب نخاعی گاو را تحت تأثیر قرار می دهد و قدرت بقای بسیار بالایی دارد، به طوری که در برابر انجماد و حرارت بسیار مقاوم است. بافت های سیستم اعصاب مرکزی، مغز، نخاع، تیموس و شبکیه، عمده بخش هایی هستند که در اثر این بیماری قابلیت عفونت زایی دارند.
بیماران مبتلا به جنون گاوی دچار مشکلات روانی بسیاری هستند که شایع ترین آن افسردگی و اسکیزوفرنی است. مهم ترین علائم ابتلا به این بیماری بی ثباتی، اشکال در راه رفتن و حرکات غیر ارادی است. بیماری جنون گاوی در کشور ما توسط وزارت بهداشت و سازمان دامپزشکی کشور کاملاً تحت کنترل است. اصلی ترین استراتژی برای پیشگیری از این گونه بیماری ها، هماهنگی بین بخش های ذی ربط و جلوگیری از عبور و مرور غیرقانونی دام در مرزهای غربی و شرقی است.
تب کریمه کنگو یکی از تب های خون ریز ویروسی است. هر چند این بیماری در اصل مربوط به حیوانات است، ولی موارد تک گیر و همه گیری های انسانی این بیماری نیز گاهی حادث می شود. در ایران این بیماری با نشانه های تب، بثوراث پوستی، اکیموز(اختلالات خونریزی) و خون ریزی شناخته شده است. این بیماری در ایران به دنبال انتقال شکل بیمارستانی CCHF تظاهر پیدا کرد و سپس در نقاط دیگر کشور مثل استان های سیستان و بلوچستان، اصفهان و گلستان بیشترین موارد گزارش را به خود اختصاص داد.
همچنین کارکنان بهداشتی بیشتر در معرض خطر ابتلای به این بیماری هستند، چون این بیماری می تواند از طریق فرو رفتن اجسام نوک تیز و آلوده طی اقدامات جراحی منتقل شود. بخش عمده ی این بیماری از طریق کشورهای افغانستان و پاکستان به ایران منتقل شده که در حال حاضر با توجه به تمهیدات لازم، شیوع این بیماری در کشور ما به شدت کاهش یافته و این در حالی است که هنوز در پاکستان اپیدمی بزرگ تب کریمه کنگو وجود دارد.
سالک عشایری بیماری انگلی خطرناکی است که در عراق وجود دارد و از طریق آب آلوده باعث خون ریزی دستگاه ادراری شده و در صورت طولانی شدن، منجر به سرطان مثانه می شود. در مواقع بحرانی، با سم پاشی و پشه بندی آغشته به حشره کش می توان این بیماری را مهار کرد.
تب مالت بیماری مزمن و معلولیت زایی است که از طریق لبنیات غیر پاستوریزه منتقل می شود و در دام با کاهش شیر و گوشت همراه است. به همین دلیل از خوردن شیر و فرآورده های آن نظیر بستنی، آبمیوه های مخلوط با شیر و شیر موز که به پاستوریزه بودن شیر آن اطمینان ندارید، باید خودداری کنید. این بیماری قابل انتقال از طریق تماس با فرآورده های لبنی غیر پاستوریزه و خام یا تماس با حیوانات یا ترشحات آنهاست. تب مالت با واکسیناسیون مرتب و نظارت مستمر دام ها قابل کنترل است.
بیماری آنفلوآنزای پرندگان از جمله بیماری هایی است که طی دو سال گذشته در آسیای جنوب شرقی و برخی کشورهای همسایه مانند ترکیه شیوع پیدا کرده است. خوشبختانه در کشور ما اقدامات زیادی برای جلوگیری از تهدیدهای این بیماری صورت گرفته که منجر به جلوگیری از ورود این بیماری به کشور شده است.
در دو حالت این ویروس به عاملی خطرناک برای انسان ها تبدیل می شود:
نخست اینکه زنجیره ی بیماری به قدری جهش ژنتیکی داشته باشد که در نهایت قابل انتقال میان انسان ها شود. خوشبختانه تا کنون تمام موارد انتقال، از طریق حیوان به انسان بوده و هنوز هیچ مدرکی دال بر انتقال آنفلوآنزای پرندگان از انسانی به انسان دیگر وجود ندارد.
اما احتمال دوم و خطرناک تر ترکیب زنجیره ی بیماری با یک ویروس آنفلوآنزای انسانی است که بدن را دچار تغییر کرده و سلامت بشر را تهدید کند.
به اعتقاد کارشناسان بهداشتی، آموزش در کنترل و کاهش بیماری ها نقش مهمی بر عهده دارد، اما به تنهایی کافی نیست، زیرا تا زمانی که افراد اعتقاد کامل به آگاهی و دانسته های خود نداشته باشند، آموزش بی تأثیر خواهد بود. به کمک مراکز بهداشتی و بهورزها، همچنین از طریق رسانه ها، باید آموزش های لازم به مردم به ویژه روستاییان که بیشتر در معرض تماس با حیوانات و دام ها هستند، داده شود.
محافظت از مرزها به عهده ی وزارت کشور است، اما سازمان دامپزشکی نیز می تواند با دخالت خود از شیوع بیماری ها در کشور جلوگیری کند.
خریداری دام های ارزان قیمت از کشورهای همسایه سودآور است و بسیاری از بازرگانان به این کار روی می آورند. اقداماتی که سازمان دامپزشکی پس از ورود دام ها انجام می دهد، شامل سم پاشی، کنه کشی، قرنطینه به مدت 48 ساعت و واکسیناسیون آنهاست. اما این اقدامات نیز نمی تواند در همه ی موارد از ورود بیماری جلوگیری کند.
همچنین اعمال نظارت بر تمامی مرزها به خصوص 900 کیلومتر مرز خاکی در شرق کشور، بسیار دشوار است. امید می رود با کمک وزارت بهداشت و سازمان دامپزشکی این قبیل اقدامات در ایران نیز معمول شود.
