جنون گاوی
اولین بار در اوایل دهه 1980 میلادی‌عوامل بیماریزایی کشف شدند که قادربه تکثیر، انتقال و عفونت‌زایی بودند،لکن از قطعات پروتئینی ناقص فاقداسیدنوکلئیک تشکیل می‌شدند. این‌عوامل را که حتی از ویروس‌هاناچیزترند، پرایون(Prion) نامیدند.
پرایونها بیشتر موجب انواعی ازبیماریهای عصبی مزمن تحلیلی درانسان می‌شوند. در سال ???? بیماری‌عفونی جدیدی در تعدادی از گاوهای‌شیرده انگلستان دیده شد که از پودرگوشت و استخوان گوسفندان مبتلا به‌بیماری اسکراپی تغذیه کرده بودند;سپس در سال ???? شواهدی از انتقال‌این بیماری به انسان مشاهده شد،بدین‌ترتیب این بیماری «جنون گاوی»نام گرفت.
شایان ذکر است که برضدپرایونها در بدن پاسخ ایمنی‌مصونیت‌زا ایجاد نمی‌شود، بنابراین‌تشخیص آلودگی یا بیماری با بررسی‌پادتن‌ها غیرممکن است. تنها راه‌شناسایی عامل بیماری در بافت آسیب‌دیده می‌باشد. بنابراین گر چه بهترین‌راه تشخیص بیماریهای پریونی علایم‌بالینی می‌باشد ولی برای تشخیص‌قطعی بایستی بافت یا مایع مغزی‌نخاعی مورد آزمایشهای پیشرفته‌ای‌قرار گیرد.
پرایونها بر خلاف دیگر عوامل بیماریزاویژگیهای منحصر به فردی دارند; درمقابل اشعه ماورای بنفش، فرمالین،یخ‌زدن‌های مکرر، حرارت مرطوب??? درجه به مدت ?? ساعت وحرارت خشک ??? درجه به مدت ??ساعت مقاومت دارند. بنابراین‌پیشگیری از این بیماریها با دیگرعوامل میکروبی متفاوت و از اهمیت‌خاصی برخوردار است.
علایم جنون گاوی در دام : شامل‌تغییر در رفتار طبیعی، گام‌های‌غیرطبیعی، علایم فلجی، حساسیت به‌صدا و لامسه است. دوره نهفتگی‌بیماری در دام ? تا ? سال است،بنابراین علایم در گاوهای بالغ دیده‌می‌شود. طول دوره بیماری در دام چندهفته تا چند ماه است که نهایتا منجر به‌مرگ حیوان می‌شود!
دوره نهفتگی بیماری در انسان‌نیز بسیار طولانی و بیش از ? سال‌است. علایم بیماری شامل فراموشی،لکنت زبان، اختلال حافظه، عدم‌تعادل، فلج و بی اختیاری است که‌نهایتا با مرگ خاتمه می‌یابد. بیشترین‌ضایعه در سلولهای عصبی رخ می‌دهدکه منجر به حفره حفره شدن و اسفنجی‌شدن بافت مغز و نخاع می‌شود.
در حال حاضر برای این بیماری درمان‌مؤثری وجود ندارد و بدون بهبودی درهمه موارد کشنده است، لذا بایستی به‌امر پیشگیری و رعایت اصول بهداشتی‌بیش از دیگر بیماریها همت گماشت.همانطور که قبلا اشاره شد به لحاظمقاومت نسبت به حرارت با پخت‌معمول غذا عامل بیماری از بین‌نمی‌رود. مهمترین روش از بین بردن‌پرایونها استفاده از «اتوکلاو» با حرارت??? درجه سانتی گراد و فشار ?? پوندبه مدت یک ساعت می‌باشد. سفیدکننده‌های خانگی (مانند وایتکس) نیزتا حدودی می‌تواند این عوامل راغیرفعال کند.
چگونگی انتقال بیماری:
مهمترین راه انتقال بیماری به گاوهاتغذیه آنها با پودر گوشت و استخوان‌گوسفندان مبتلا به بیماری اسکرپی‌بوده است. عامل بیماری در مغز ونخاع، و ریشه‌های عصبی، غدد لنفاوی،چشم، قسمت انتهایی روده کوچک،مغز استخوان و طحال بیشترین تراکم‌را دارد و به نظر می‌رسد راه انتقال‌بیماری به انسان نیز مصرف چنین‌قسمت هایی از دام آلوده می‌باشد،بنابراین به منظور پیشگیری از انتقال‌بیماری به انسان توصیه می‌شود که اگردامی مبتلا به جنون گاوی باشد بایستی‌حیوان ذبح شود و لاشه‌اش سوزانده یامنهدم گردد.
اما اگر در منطقه‌ای آلودگی دیده شودولی دام ذبح شده سالم باشد باید به‌عنوان احتیاط مغز، نخاع، بافت‌های‌لنفاوی، چشم و احشای آن از زنجیره‌غذایی انسان حذف شود. خوشبختانه تاکنون هیچ گونه آلودگی دامی یا انسانی‌در کشور عزیز ما مشاهده و ثابت نشده‌است.
در گوشت قرمز نیز عامل‌بیماری دیده نشده است، اما به عنوان‌احتیاط اگر حیوان مبتلا به جنون گاوی‌باشد حتی شیر و گوشتش نبایستی‌مصرف شود، ولی در صورت سلامت‌ظاهری دام می‌توان از گوشت یا شیرآن استفاده کرد. بنابراین گوشت چرخ کرده، همبرگر،سوسیس و کلیه محصولاتی که از امعا واحشای حیوانات مشکوک تهیه‌می‌شوند، (مناطق مشکوک به آلودگی) مطمئن نیستند.
توکسوپلاسموز
تعریف:
توکسوپلاسموز بیماری انگلی‌انسان و حیوان می‌باشد که عفونت اولیه‌آن، بدون علایم بالینی است. شکل حادبیماری ممکن است با تب و بزرگی‌غدد لنفاوی همراه باشد. علایم مغزی،ذات الریه، ابتلای عمومی ماهیچه‌ها ومرگ از نشانه‌های اشکال وخیم‌بیماری است که بندرت دیده می‌شود.
*عفونت اولیه مادران در ابتدای‌حاملگی ممکن است باعث ایجادعفونت و مرگ جنین شود و یا این که‌منجر به ضایعات مغزی، بزرگی و یاکوچکی جمجمه در نوزاد گردد; علایم‌فوق در هنگام تولد مشهود و یا درمدت کوتاهی بعد از تولد، ظاهرمی‌شود.
شکل‌شناسی (مرفولوژی)
انگل دارای اشکال مختلفی می‌باشد که‌عبارتند از:
? – شکل آزاد: شکل آزاد انگل که درخون و لنف وجود دارد قوسی شکل‌است و سلولهای مختلف اکثرپستانداران (به جز گلبولهای قرمزبدون هسته) را مورد تهاجم قرارمی‌دهد.
? – کیست کاذب: به سلول هسته دارحاوی انگل، کیست کاذب گویند.
? – کیست نسجی: انگل پس از یکی‌دوباره تقسیمات داخل سلولی درسلولهای هسته‌دار، به قسمت‌های‌مختلف بدن مثل چشم، قلب، ریه، مغز،عضلات و کبد می‌رود و در آنجا مستقرمی‌شود و کیست نسجی (بافتی) راتشکیل می‌دهد.
? – اووسیست: در نتیجه سیر جنسی‌انگل – که در روده گربه و گربه سانان-ایجاد می‌شود و از طریق مدفوع گربه وگربه سانان دفع می‌گردد.
چرخه زندگی انگل
الف – سیکل غیر جنسی:
انسان یا هر میزبان دیگری با خوردن‌اشکال اووسیستی از طریق سبزیجات،خاک، مواد غذایی آلوده با کیست‌نسجی به همراه گوشت و جگر و سایرنسوج گاو، گوسفند، خوک، بز و پرنده‌آلوده می‌شود. در روده میزبان، انگل به‌هر شکلی که وارد شده (اووسیست یاکیست نسجی) آزاد می‌شود و حداکثرپس از ? ساعت از طریق عروق روده‌خود را وارد دستگاه گردش خون‌می‌کند.
در این هنگام ارگانیسم فقطسلولهای هسته دار خون میزبان راانتخاب می‌کند و وارد سلول هسته‌دارمیزبان می‌شود، در سلولهای هسته‌دارشروع به تقسیم شدن می‌کند (انگل دراین حالت به نام کیست کاذب نامیده‌می‌شود).
پس از تقسیمات، کیست‌کاذب پاره می‌شود و مجددا انگل‌هاآزاد می‌شوند و به سلول هسته داردیگری حمله ور شده که پس از ? بارتقسیم همراه با خون به طرف سایرقسمتهای بدن حرکت می‌کنند و درآنجا مستقر می‌گردند و منجر به‌تشکیل کیست نسجی (بافتی)می‌شوند.
ب – سیر جنسی :
گربه و گربه سانان با خوردن نسوج‌آلوده به کیست نسجی مبتلا می‌شوند.در روده گربه کیست نسجی پاره وانگل آزاد می‌شود و به نسوج روده‌حمله می‌کند و درون سلولهای روده‌گربه قرار می‌گیرد و شروع به تقسیم‌کرده سپس سلولهای روده گربه را پاره‌می‌کند و خارج می‌شود، بعضی از این‌سلولها تبدیل به سلول جنسی یاگامتوسیت می‌شوند. از ترکیب سلول‌جنسی نر با ماده، سلول زایگوت یاتخم، حاصل می‌شود که همراه مدفوع‌گربه به شکل اووسیت نارس به محیطبیرون دفع می‌گردد. در شرایط مساعد(درجه حرارت و رطوبت) اووسیست‌ماهها و حتی یکسال زنده می‌ماند.گربه‌ها بعد از آلوده شدن از مدفوع خوداووسیست دفع می‌نمایند.
بیماریزایی
الف – فرم اکتسابی:
در حدود ?? تا ?? درصد موارداکتسابی دارای عفونت بدون علایم‌می‌باشند و در حدود ?? درصد علایم‌از جمله تورم غدد لنفاوی به خصوص‌در ناحیه گردن، غدد تحت فکی وبناگوشی، تب، سردرد و دردهای‌عضلانی مشاهده می‌شود. ضایعات‌چشمی نیز در این موارد مشاهده شده‌است.
ب – فرم مادرزادی:
چنانچه مادری در حین بارداری برای‌اولین بار به توکسوپلاسموز مبتلا شوداحتمال ابتلای جنین نیز وجود دارد.اگر ابتلای مادر در سه ماهه اول‌بارداری باشد در صورت عبور انگل ازجفت و رسیدن به جنین در غالب‌موارد منجر به بروز عوارض وخیم یاسقط جنین خواهد شد. عوارضی نظیرعقب ماندگی ذهنی و روانی، تشنج و…از علایم مهم آن محسوب می‌شوند.
پیشگیری و کنترل
? – عدم مصرف گوشت کبابی و نیم پزاحشایی پرندگان و پختن کامل غذاها وگوشت در درجه حرارت ?? درجه
? – فریز کردن (منجمد کردن) گوشت‌در برودت -?? درجه سانتی گراد به‌مدت ?? روز
? – معدوم ساختن مدفوع روزانه‌گربه‌ها و بچه گربه‌ها قبل از آنکه‌اووسیست‌های موجود در آن‌آلوده‌کننده شوند. مدفوع این حیوانات‌را می‌توان به طرف فاضلاب هدایت‌کرد، سوزاند و یا عمیقا دفن کرد. لانه‌گربه‌ها را بایستی روزانه با آب جوش‌ضدعفونی کرد.
? – اجتناب زنان باردار از تماس باگربه‌هایی که سابقه تغذیه آنها معلوم‌نیست; اجتناب این گونه زنان ازکارهای باغبانی و یا پوشیدن دستکش‌و شستشوی دست بعد از انجام کارلازم است.
? – شستشوی دستها پس از تماس باگوشت خام و یا باغبانی در محل هایی‌که احتمالا آب آن محل آلوده به مدفوع‌گربه‌ها شده است.
? – دور نگه داشتن غذاها از دسترس‌حیوانات به خصوص گربه.
? – شستن دستها بعد از کارکردن، به‌خصوص بعد از کار در مزرعه و باغ.
? – شستن کامل و ضدعفونی سبزیها ومیوه‌ها.
? – خودداری از تماس با خون ووسایل پزشکی آلوده به خون.
?? – آزمایش کردن خون‌های اهدایی‌از نظر آلودگی به توکسوپلاسموز.
تب مالت
بیماری تب مالت که در حیوانات‌به نام سقط جنین واگیر مرسوم است،یکی از بیماریهای عفونی قابل انتقال‌بین انسان و حیوان می‌باشد و با نام‌های‌دیگری نظیر: تب مواج، تب دیوانه وتب مدیترانه‌ای نیز نامیده می‌شود.
این بیماری در تمام فصول سال‌وجود دارد، اما در بهار و پاییز یعنی‌زمان زایش و شیردهی دام‌ها بیشتردیده می‌شود.
عامل بیماری:
نوعی باکتری به‌نام «بروسلا» می‌باشد. این میکروب‌دارای چند نوع است. نوعی از باکتری‌که عمدتا در گوسفند و بز دیده می‌شود،مهمترین عامل بیماری در انسان است.
میزبان و شرایط زیست‌محیطی:
تب مالت بیشتر بیماری مردان بالغ‌به خصوص کشاورزان، دامداران‌چوپانان، قصابان، سلاخان، دامپزشکان‌می‌باشد. کارمندان آزمایشگاه‌ها نیز درمعرض خطر ویژه قرار دارند اما درکشور ما چون زنان و کودکان نیزدوشادوش مردان به امور دامداری‌مشغولند در معرض خطر قرار دارند،به همین دلیل ?? درصد مبتلایان رامردان و بقیه را زنان و کودکان تشکیل‌می‌دهند.
در شرایطی که مراکز پرورش‌دام استانداردهای بهداشتی را نداشته‌باشد تب مالت شایعتر است. تراکم درمراتع بارندگی، نبود نور خورشید واقدامهای غیربهداشتی در فرآیند فراهم‌کردن شیر و گوشت همگی زمینه‌انتشار بروسلوز را مساعد می‌کنند.محیط اطراف گاوی که می‌تواند از خودمیکروب دفع کند به شدت آلوده کننده‌است.
عامل بیماری در شرایط محیطی‌مناسب از نظر رطوبت، در ادرار ومدفوع حیوانات هفته‌ها و گاه ماههازنده می‌ماند. این باسیل در پنیر تازه وغیر پاستوریزه حاصل از شیرخام تاهشت هفته زنده می‌ماند و با منجمدکردن از بین نمی‌رود. این ارگانیسم تاچهل روز در خاک خشک آلوده به‌ادرار، مدفوع و ترشحات واژن ومحصولات زایمان حیوان مبتلا، زنده‌می‌ماند و در خاک مرطوب خیلی‌بیشتر مقاومت دارد.
بروسلا در ادرار ? روز در گرد وخاک ? هفته و در آب و خاک تا ??هفته و در کره تا ? ماه باقی می‌ماند ودر مدفوع حیوانات در هوای آزاد ???روز و در دمای ? درجه سانتی گرادبیش از یکسال باقی می‌ماند، این‌باکتری در ماست به علت وجوداسیدلاکتیک قادر به زندگی نیست ودر دمای ?? درجه به مدت ?? دقیقه‌نابود می‌شود.
راههای سرایت بیماری به انسان:
? – به صورت تماس مستقیم بابافتهای حیوان آلوده نظیر خون،ترشحات رحمی و ترشحات جنین‌سقط شده.
? – به صورت غیرمستقیم از راه
?- مصرف شیرخام و فرآورده‌های‌لبنی آلوده خصوصا پنیر تازه، خامه،سرشیر و کره
? - انتقال تنفسی از طریق‌افشانه‌های موجود در هوای آغل واصطبل آلوده یا آزمایشگاه
?- فرو رفتن سر سوزن سرنگ‌حاوی واکسن‌های حیوانی به دست‌انسان.
علایم بیماری:
دوره نهفتگی‌بیماری (از زمان تماس با منبع عفونت‌تا بروز علایم) اغلب بین ? تا ? هفته‌است، ولی گاهی تا ? ماه می‌باشد. براساس شدت بیماری، علایم به سه‌شکل حاد، تحت حاد و مزمن بروزمی‌کند.
شکل حاد:
بیمار دچار لرزناگهانی، درد عمومی بدن به خصوص‌درد پشت و تعریق شدید می‌شود;اشتهای خود را از دست می‌دهد و دچارضعف و سستی می‌گردد، ضمنا ازشروع علایم بیش از ? ماه نمی‌گذرد.
شکل تحت حاد:
آغاز آن‌بی‌سروصدا می‌باشد. شکایت اصلی‌بیمار از ضعف و خستگی است. از آغازبیماری نیز ? تا ?? ماه می‌گذرد.
شکل مزمن:
اگر از زمان‌تشخیص بیماری بیش از یک سال‌بگذرد و فرد هنوز مبتلا باشد مزمن‌گفته می‌شود. افرادی که دچار تب، بی‌اشتهایی،درد عضلانی و تعریق شبانه بوده وسابقه تماس با دام‌های آلوده یامشکوک به تب مالت را عنوان‌می‌نمایند یا از فرآورده‌های لبنی آلوده‌استفاده نموده‌اند، لازم است برای انجام‌آزمایش به پزشک مرکز بهداشتی -درمانی ارجاع گردند.
درمان:
رژیم‌های درمانی‌متفاوتی برای درمان بیماران مبتلا به‌تب مالت توصیه می‌شود، لیکن هیچ‌گاه‌از یک دارو به تنهایی در درمان بیمارنباید استفاده کرد (مگر در زمان‌حاملگی و با توصیه پزشک). طول‌دوره درمان حداقل ? هفته (دو ماه)می‌باشد.
راههای پیشگیری از بیماری‌تب مالت در انسان:
? – خودداری از مصرف مواد لبنی‌مشکوک مانند شیرخام، پنیر تازه،خامه و سرشیر غیرپاستوریزه
? – استفاده از شیر و فرآورده‌های‌لبنی به صورت پاستوریزه، در صورت‌در دسترس نبودن شیر پاستوریزه باجوشاندن شیر به مدت حداقل ده دقیقه‌بعد از جوش آمدن، به از بین رفتن کلیه‌عوامل میکروبی مطمئن شوید.
? – استفاده از ماسک تنفسی درهنگام کار با فضولات حیوانی یا ورودبه اصطبل
? – دور نگه داشتن حیوانات ازمحل زندگی انسان
? – استفاده از دستکش، کلاه،ماسک، عینک و روپوش مناسب دردامپزشکان، دامداران و پرسنل‌کشتارگاه‌ها.
? – آموزش طرز تهیه پنیر تازه به‌کلیه خانوارهای روستایی; به این طریق‌که ابتدا شیر را به مدت ?? دقیقه‌جوشانیده و در همان حالت به ازای هر? لیتر شیر یک لیوان آب ماست و یا به‌یک لیتر شیر ??? گرم ماست ترش‌اضافه کرده پس از دلمه شدن و جداشدن پنیر از آب مقدار لازم نمک به آن‌اضافه کرده با پارچه صافی آبگیری وپس از سفت شدن مصرف نمایید. اگرپنیر به صورت غیر پاستوریزه و بدون‌جوشاندن شیر تهیه شود حداقل‌بایستی دو ماه در آب نمک نگهداری وسپس مصرف شود.
? – گزارش کتبی بیماری به مرکزبهداشت شهرستان و استان.
از تب مالت در حیوانات چه‌می‌دانیم؟
در گاو، گوسفند، بز، سگ، شتر وخوک نیز بیماری مشاهده شده است.
تذکر: تب مالت در دام‌ها از طریق‌جفتگیری دام‌ها، مصرف شیر از دام‌آلوده، انتقال تنفسی در هوای آغل واصطبل، تماس با ترشحات رحمی دام‌آلوده یا جفت و جنین سقط شده آلوده‌منتقل می‌شود.
راههای پیشگیری در دام‌ها:
? – واکسیناسیون گوساله‌های ماده‌در سن ? تا ? ماهگی با واکسن مربوط
? – واکسیناسیون بره و بز غاله از ?ماهگی تا یک ماه قبل از جفت‌گیری باواکسن مربوط.
? – جدانمودن دام‌های سقط شده‌از بقیه گله و جلوگیری از تماس‌مستقیم با ترشحات رحمی، جنینی وجفت دام‌های سقط شده
? – خونگیری و انجام آزمایشهای‌لازم بر روی دام‌های مشکوک وهدایت دام‌های آلوده به کشتارگاه
? – اقدامات بهداشتی شامل تهیه وتدارکات محیط زیست تمیز برای‌گله‌های گاو و گوسفند و دفع صحیح‌ادرار و مدفوع آنها.
تب های خونریزی دهنده ویروسی («بیماری دانگ» و «تب دره‌ریفت» و تب “کنگو – کریمه “)
تب‌های خونریزی دهنده ویروسی،گروهی از بیماریها هستند که به لحاظایجاد اختلالاتی در سیستم انعقادی‌خون دارای علایم خونریزی هستند، به‌همین دلیل مشخصه این بیماریهاخونریزی از بعضی نقاط بدن می‌باشد.
در مرحله اول این بیماریها که به دنبال‌دوره نهفتگی کوتاه (معمولا کمتر ازیک هفته) رخ می‌دهد علایم عمومی‌شامل تب، ضعف، درد عضلانی،سردرد، گلودرد، بی اشتهایی، سرگیجه،تهوع، استفراغ، اسهال و یا درد شکمی‌دیده می‌شود. بعضی از این بیمارهای‌همراه علایم عصبی روانی مانند خواب‌آلودگی، افسردگی و یا بی‌قراری‌هستند.
علایم ثانوی مربوط به خونریزی دردستگاه گوارش شامل، استفراغ خونی‌یا وجود خون در مدفوع (مدفوع‌قیری) است. خونریزی زیرپوست به‌صورت لکه‌های قرمز رنگ ریز ودرشت (پتشی و پورپورا) است.خونریزی مخاطی به صورت خونریزی‌لثه‌ها، مخاط دهان، گلو یا بینی می‌باشد.خونریزی از دستگاه ادراری یا تناسلی‌به صورت هماتوری (خون شاشی) و یاخونریزی تناسلی زنانه است.
بیشتر بیماریهای این گروه همراه مرگ‌و میر بالایی هستند که علت اصلی‌مرگ بیماران جریان خونریزیهای‌داخلی می‌باشد. از علایم شایع‌آزمایشگاهی، کاهش تعداد پلاکت‌ها(ترومبوسیتوپنی) است. سیر این‌بیماریها سریع و کوتاه است، یعنی درصورت شدت بیماری معمولا ظرف‌یکی دو هفته منجر به فوت بیمارمی‌شود و در غیر این صورت علایم درهفته دوم رو به بهود می‌گذارد.
انتقال اکثر تب‌های خونریزی‌دهنده به دو روش صورت‌می‌گیرد:
?– گزش انسان توسط کنه یا پشه ناقل
? – تماس مستقیم انسان با ترشحات یاخون آلوده انسان یا حیوان مبتلا.
لذا گروههای خاصی بیشتر در معرض‌بیماری هستند مانند دامپزشکان،کارکنان کشتارگاه، کشاورزان ودامپروران.
در جدول شماره ? – تعدادی از این‌بیماریها و توزیع جغرافیایی آن‌فهرست شده است. اکثر این دسته ازبیماریهای واگیر، فاقد واکسن مؤثر ومناسب هستند. تنها برای تب زردواکسن مناسب انسانی در دسترس‌است که قبل از سفر به مناطق آلوده(آفریقا و آمریکای جنوبی) بایستی‌تلقیح شود.
تست‌های آزمایشگاهی معمول قادر به‌تشخیص این بیماریها نیستند. ازروش‌های ممکن تشخیص آنهااندازه‌گیری پادتن اختصاصی(سرولوژی) در دو مرحله حاد و نقاهت‌است که در صورت بالا رونده بودن‌عیار پادتن تشخیص قطعی می‌شود.لکن متأسفانه در فرم‌های حاد و کشنده‌فرصت ساخته شدن پادتن برای بدن‌فراهم نیست و از این راه نمی‌توان به‌تشخیص بیماری رسید.
روش پیشرفته‌تر و مشکل‌تر تشخیص‌جداکردن عامل ویروسی از خون وترشحات بیمار است که درآزمایشگاههای بسیار محدودی درسطح دنیا امکان‌پذیر است.
با توجه به آلودگی و خطر سرایت‌بیماری از طریق خون و ترشحات‌بیماران، نمونه‌های بیماران مشکوک نیزدر هر آزمایشگاهی قابل بررسی‌نیست، لذا بایستی به محض برخورد بامورد مشکوک ضمن رعایت احتیاطات‌لازم، نمونه خون بیمار تهیه و طبق‌دستورعمل مربوط به آزمایشگاه مرجع‌کشوری ارسال شود.
|
جدول ? – تب های خونریزی دهنده ویروسی و پراکندگی جغرافیایی آن | |||
|
|
پراکندگی جغرافیایی |
بیماری مشترک انسان و دام |
|
|
تب دانگ |
جهانی در مناطق گرمسیری |
- |
پشته آئدس |
|
تب زرد |
آفریقا – آمریکای جنوبی |
+ |
پشه آئدس |
|
عفونت های هانتا |
آمریکا – آسیا – اروپا |
+ |
جوندگان |
|
تب دره ریفت |
آفریقا |
|
پشه آئدس |
|
تب کنگو – کریمه |
آفریقا – آسیا |
+ |
کنه هیالوما |
|
ابولاوماربورگ |
آفریقا |
؟ |
ادرار و مدفوع میمون |
|
تب لاسا |
غرب آفریقا |
+ |
جوندگان |
در دنیای امروزی گرچه انتقال بیماری‌از نقطه‌ای به نقطه دیگر به سادگی‌امکان‌پذیر می‌باشد، لکن بعضی ازبیماریهای ذکر شده در جدول مذکوردر کشور ما از اهمیت ویژه‌ای‌برخوردار می‌باشد. پشه آئدس که نقش‌ناقل «بیماری دانگ» و «تب دره‌ریفت» را دارد در کشور ما وجود دارد.از طرفی در سال ???? اپیدمی تب‌دانگ در کشور همسایه ما پاکستان‌اتفاق افتاد و در سال گذشته نیزمواردی از تب دره ریفت در عربستان‌سعودی (در منطقه مرز مشترک بایمن) مشاهده شد.
تب کنگو – کریمه نیز از شهریور???? در ایران شناسایی گردید که تاکنون ?? مورد مرگ در بین بیماران‌مشکوک به این بیماری به ثبت رسیده‌است. ?? مورد از حدود ?? موردمشکوک به بیماری از استانهای‌مختلف به طریق آزمایشگاهی‌تشخیص قطعی شده‌اند.
لذا توجه به بیماری و رعایت اصول‌پیشگیری از مهمترین اصولی است که‌بایستی به دقت مورد نظر قرار گیرد.?? درصد موارد مذکور سابقه تماس بادام و ?? درصد بیماران سابقه تماس بامورد قطعی از بیماری داشته‌اند.
نکته قابل توجه اینکه علی رغم وجودزنجیره انتقال، بیماری به صورت‌اپیدمی بروز نمی‌کند و بیشتر به‌صورت انفرادی و تک گیر و یاهمه‌گیریهای کوچک ملاحظه می‌شود.
دوره نهفتگی بیماری ? تا ? روزاست که به دنبال گزش کنه یا تماس باخون و ترشحات آلوده اتفاق می‌افتد.
علایم عمومی شامل تب، لرز،درد عضلانی، گلودرد، درد شکمی،تهوع، استفراغ، اسهال، قرمزی چشم‌ها
و حساسیت به نور است. پس از چندروز عدم تعادل، گیجی، بی‌قراری وسپس افسردگی دیده می‌شود. از روزچهارم بیماری به بعد، علایم خونریزی‌که قبلا ذکر شده بروز می‌نماید. مرگ ومیر بیماری تقریبا سی درصد است که‌در هفته دوم بیماری رخ می‌دهد. دربیمارانی که بهبود می‌یابند از روز نهم تادهم شروع علایم اتفاق می‌افتد. ضعف‌شدید ناشی از بیماری ممکن است تایک ماه و بیشتر طول بکشد. دربررسی‌های آزمایشگاهی اختلالاتی‌مانند کاهش شدید پلاکت، اختلالات‌انعقادی خون و عملکرد کبدی دیده‌می‌شود.
بر اساس مصوبه کمیته کشوری هربیمار که دچار علایم تب، خونریزی وکاهش پلاکتی باشد، مشکوک به‌بیماری تلقی می‌شود. و فورا بایستی‌جهت بررسی و نمونه‌گیری به پزشک‌مرکز بهداشتی – درمانی ارجاع گردد.
ناقل بیماری کنه هیالوما می‌باشد.ویروس تب کنگو – کریمه به دنبال‌گزش کنه، بسیاری از حیوانات اهلی ووحشی را می‌تواند آلوده نماید.مهره‌داران کوچک مانند جوندگان ومهره‌داران بزرگ مانند دام‌های اهلی‌شامل گاو، گوسفند و بز به دنبال گزش‌کنه هیالوما دچار عفونت می‌شوند.متأسفانه عفونت دامی همراه علایم‌بالینی واضحی در دام نیست ولی‌خوشبختانه دام پس از گزش کنه تنهابرای یک هفته دچار ویرومی (گردش‌ویروس در خون) بوده و در همین‌مرحله در صورت ذبح یا زایمان وتماس انسان با خون و ترشحات خطرسرایت بیماری وجود دارد.
پیشگیری: فعلا واکسن مؤثر وبی‌خطر برای مصرف همگانی انسان دردسترس نمی‌باشد. محافظت در برابرگزش کنه و مراقبت در هنگام تماس وبرخورد با خون و بافت آلوده دامی تنهااقدام مؤثر پیشگیری است.
مبارزه با کنه در دامپروریهای امروزی‌و پیشرفته تا حدودی می‌تواند مؤثرباشد، لکن در دامپروریهای سنتی‌مؤثرترین اقدام پیشگیری از گزش کنه‌یعنی پوشیدن جوراب، پرهیز ازخوابیدن در محیط دامی و امثال آن‌است. از طرفی موارد متعددی از انتقال‌بیماری به دنبال تماس با انسان مبتلامشاهده شده است (عفونت‌بیمارستانی)، لذا در تماس با بیماران‌مشکوک و خون و ترشحات آنهابایستی رعایت احتیاطات همه جانبه‌مورد نظر قرار گیرد.
درمان: تنها داروی مؤثر«ریباویرین» می‌باشد که یک داروی‌ضد ویروسی کمیاب و گران‌قیمت‌است. اقدامات دیگر درمانی شامل‌مراقبت علایم حیاتی، اصلاح وضع‌مایعات و الکترولیت‌ها و جبران خون‌از دست رفته است. بدیهی است‌بیماران مبتلا به تب کنگو – کریمه بایددر شرایط ایزوله و جدای از دیگران‌بستری شوند.
