دانستنی ها برای معلم
کتاب علوم تجربی پایه اول دبستان
فصل اول: ما و اطراف ما
در فرایند آموزش این درس به اهمیت استفاده از حواس در شناسایی محیط اطراف پی می برند و با انجام فعالیت هایی با نقش حواس مختلف آشنا می شوند و مهارت مشاهده در آن ها تقویت می شود.
هدف های این درس:
دانستنی ها و مهارت ها:
- از حواس خود در شناسای محیط اطراف استفاده کند.
- اجسام را از نظر شکل ظاهری ، صدا، بو، مزه، رنگ، اندازه و ویژگی های ظاهری مقایسه و طبقه بندی کند.
نگرش ها:
- در فعالیت ها و پرسش و پاسخ نوبت را رعایت کند.
- به حفظ سلامت اندام های حس اهمیت دهد.
هر جانور برای آن که زنده بماند و از عهده ی کارهایش بربیاید، باید بداند هر لحظه در جهان اطراف چه می گذرد. او بدون این اطلاعات نمی تواند غذا یا جفت پیدا کند، در زیستگاه مناسب بماند یا از جانوران شکارگر بگریزد. این اطلاعات حیاتی را حواس پنجگانه فراهم می کنند.
بینایی به ما می گوید که هر چیز کجاست و چه شکلی دارد. شنوایی ما را از موقعیت آن آگاه می کند و به برقرار کردن ارتباط با آن کمک می کند. به کمک بویایی و چشایی،جانور می تواند مواد شیمیایی موجود در محیط را ، مانند مواد شیمیای موجود در غذا یا موادی که رقیب یا جفت او آزاد می کند، تشخیص دهد. بویایی و چشایی در تشخیص غذای سالم از غذای سمی به جانور کمک می کند. لمس کردن جانور را از این که اشیاء چگونه اند و چه موقع نزدیک او هستند آگاه ، می کند.
اندام های حسی و مغز
اندام های حسی اطلاعات را از طریق اعصاب به مغز می فرستند. مغز پیام های گوناگون را ترکیب می کند تا «تصویری» از جهان بیرون بسازد.
حواس ویژه
جانوران برای آن که درست عمل کنند ، به اطلاعاتی در باره ی بدن خود نیز نیاز دارند. آن ها برای آن که بتوانند حرکت کنند، باید بدانند که بخش های بدن نسبت به هم کجا قرار گرفته اند . آن ها برای آن که بتوانند ثابت بایستند نیاز به حس تعادل دارند و نیاز دارند از آسیب دیدگی یا بیماری بخشی از بدن خود باخبر شوند.
این اطلاعات را اندام های حسی داخلی ویژه ای تامین می کنند. مثلاً در انسان یاخته های حسی موجود در ماهیچه ها و مفصل ها به تنظیم حرکت بدن کمک می کنند. در بدن ،اندام تعادلی هست که با گوش درونی مرتبط است و تقریباً در سرتاسر بدن یاخته های حسی برای احساس درد وجود دارد.
اَبَر حس ها
در برخی از جانوران ممکن است اندام های حسی معمولی برای سازگار شدن با شیوه های خاصی از زندگی ، فوق العاده حساس شوند. در جانوران دیگر، حواس تازه ای پدید آمده است. خفاش ها می توانند به کمک رادار بسیار پربسامد خود ، در آسمان تاریک مسیر خود را پیدا کنند. کوسه ماهی ها با حس کردن علامت (سیگنال) های الکتریکی بدن طعمه ، می توانند در تاریکی شکار پیدا کنند. شاخک های شب پره ی امپراتور نر چنان به بویی که حشره ی ماده هنگام جفت گیری تولید می کند حساس اند که این حشره می تواند یک مولکول مربوط به حشره ی ماده را از فاصله 11 کیلومتری تشخیص دهد
