سخن نخست

وقتی به کلاس قدم می‏گذارد، بهار با نسیم نفس‏هایش می‏شکفد و گل و لبخند و زمزمه، فضا را پر می‏کند. با او آسمان می‏بارد، چشمه می‏جوشد، نسیم می‏وزد و آفتاب سفره مهربان خویش را می‏گشاید. از خانه تا مدرسه، با هر گام، بهشت نزدیک‏تر می‏شود. نگاهش خانه مهربانی است و قلبش مهربان‏تر از آب. دل‏ها را به طراوت و پاکی و پاکیزگی می‏خواند. دست‏های گرم و صمیمی‏اش، مشق عشق می‏نویسد. سرانگشت او افق‏های روشن فردا را نشان می‏دهد واشاراتش، آن سوی پرده‏های خاک و ملکوت پاک خدا را. وسعت شفاف قلب‏ها، قلمرو اوست و کشتزار جان دانش‏آموزان تفرّجگاه خرمی او.

رسالت معلم

<**ادامه مطلب...**>

رسالت راستین معلم و رسالت پاک انبیاست. معلم، آنگاه که جز انسان سازی و کمال بخشیدن هدفی ندارد، همسایه انبیاست. رسول راستی و درستی و سفیر صداقت و سرفرازی است. معلم کسی است که تشنگان معرفت و دانش را به آب حیات می‏رساند. خدا معلم است و 124 هزار رسول. همه اولیا و پاکان و برگزیدگان، که قله‏های آفتابی و دور دست‏های روشن را فرا چشم انسان می‏نشانند. معلم‏اند اگر ما قدردان معلم نباشیم، خوبی، زیبایی، عظمت و فضیلت رانادیده گرفته‏ایم.

معلم در کلام نراقی(ره)

ملا احمد نراقی از علمای به نام شیعه، در گفتاری در باب مقام معلم می‏گوید: معلم باید قصدش از آموختن، قرب به خدا و ارشاد و رسیدن به ثواب باشد؛ نه جاه و ریاست و شهرت.معلم باید نسبت به شاگرد مهربان باشد و پیوسته او را اندرز دهد و اندازه فهم شاگرد را در تدریس رعایت کند و با او با او باملایمت سخن گوید و درشتی نکند. چیزی که خلاف واقع است تدریس نکند. در آموختن نباید مضایقه کند و بخل بورزد و باید مطالبی را که شاگرد قادر به درک آن نیست بدو نیاموزد.

معلم در نگاه امام(ره)

امام خمینی(ره) کلید سعادت و شقاوت جامعه را دردست معلمان دانسته، در این باره چنین می‏گویند: معلم اوّل خدای تبارک و تعالی است که اخراج می‏کند مردم را از ظلمات به نور و به وسیله انبیا و وحی مردم را دعوت می‏کند به نورانیت؛ دعوت می‏کند به کمال؛ دعوت می‏کند به عشق؛ دعوت می‏کند به محبت؛ دعوت می‏کند به مراتب کمالی که از برای انسان است. دنبال او انبیا هستند که همان مکتب الهی را نشر می‏دهند. آنها هم شغلشان این است که انسان را تربیت کنند تا از مقام حیوانیت بالا برود و به مقام انسانیت برسد. همه سعادت‏ها و همه شقاوت‏ها انگیزه‏اش از مدرسه‏هاست و کلیدش [در] دست معلمین است. این معلمان هستند که می‏توانند استقلال مملکت را حفظ کنند. اگر در تربیت اعوجاج باشد مملکت از دست می‏رود.

مقام معلم در آئینه شعر:

تجلیل از معلم

چندین سال است که به مناسبت سالروز شهادت معلمی بزرگ و فرزانه، استاد شهید مطهری، از معلمان سراسر کشور تقدیر و تجلیل می‏شود. تکریم و تعظیم معلم تکریم و تعظیم علم است. تجلیل از معلم، سپاس از انسانی است که غایت آفرینش را تامین می‏کند و سلامت امانت‏هایی راکه بدستش سپرده‏اند تضمین می‏کند. هر جا کامی شیرین و سایه مهری گسترده است حضور معلم را، پیدا یا پنهان، می‏توان یافت. بی‏شک جامعه‏ای که همواره حرمت معلم را پاس می‏دارد، آهنگ رشد و تعالی آن شتاب بیشتر می‏یابد و سلامت علمی و معنوی آن تضمین می‏شود و جامعه‏ای که قدردان خوبان خود نباشد به مرگ خوبی‏ها و فضیلت‏ها رضایت داده است و چه مایه تنگ‏نظری است عمری با آفتاب زیستن و از آفتاب نگفتن!

یک خاطره

وقتی که از در کلاس وارد شد، همه به احترام او برخاستند. مثل همیشه متین و آرام بود. شور و نشاط رندگی را می‏شد در نگاه‏های نافذش دید. چند لحظه سکوت کرد تا کلاس آماده شنیدن کلامش شود. نگاهی به سرتاسر کلاس انداخت و با تبسمی دلنشین کلامش را آغاز کرد: بچه‏ها شاید امروز آخرین روز درسی من با شما باشد. من فردا برای عزیمت به جبهه، به اهواز می‏روم و از همه شماها حلالیت می‏طلبم. اشک گونه بیشتر بچه‏ها را خیس کرده بود. بعد نسبت به معلم جدید سفارش کرد و از ما خواست در تکریم و احترام او کوشا باشیم. با تک‏تک بچه‏ها خداحافظی کرد. حال غریب و خوشی داشت. او رفت و کلاس در نبود او در سکوت فرو رفت. چند ماه بعد مدرسه را در شهادتش عطرافشان کردند. او رفت اما خاطرات خوش او نوازشگر شب‏های تنهایی بچه‏ها شد.

برای معلم خوبم

ای معلم خوبم، دوستت دارم و تو را تکریم می‏کنم؛ چرا که تو به من می‏آموزی چگونه یادگرفتن را، چگونه خوب بودن را، چگونه زیستن را، چگونه شاد بودن را، چگونه احترام گذاشتن را و چگونه دوست داشتن را. ای معلم خوبم، تو را دوست دارم؛ چرا که راه تو راه انبیا است. اخلاق تو الگوی من برای بهتر زندگی کردن و رفتار تو سرمشق من است. ای معلم خوبم، من از تو مهر، اخلاص، محبت و مهربانی را به یادگار دارم، پس تو را تا ابد دوست خواهم داشت.

سوز و گداز معلم

اولین و اساسی‏ترین نشانه معلم نمونه برخورداری او از سوز و گداز در انسان سازی است. قرآن کریم پیامبراسلام را ـ که بزرگ معلم تاریخ بشریت است ـ چنین معرفی می‏کند: «مومنان را دوست دارد و بر هدایت و ارشاد آنان حریص است. عشق به هدایت و ارشاد انسان‏ها برای معلم کمالی است مطلوب و هیچ معلمی بدون این سوز و عشق نمی‏تواند موفق باشد. در حقیقت این روحیه موتور محرک معلم است برای تعلیم و تربیت. عشق و سوز معلم باعث می‏شود که محیط آموزشی محیطی پر شور و نشاط شود. در این محیط معلم و شاگرد امیدوارانه به آینده نگاه می‏کنند و برای روزهای بهتر و روشن تلاش می‏کنند.

معلم و نفوذ معنوی

معلم نمونه بر دانش‏آموز خود نفوذ معنوی دارد. به هر میزان که کمالات معنوی و علمی معلم گسترده‏تر باشد، به همان نسبت نفوذش بیشتر خواهد بود. مبدأ هر دگرگونی در شاگردان همین نفوذ معنوی معلم است؛ مثلاً مرحوم علامه، سیدمحمدحسین‏طباطبایی، بزرگ مفسر شیعه و صاحب تفسیر کبیرالمیزان تحت نفوذ معنوی استاد خویش، مرحوم میرزا علی آقای قاضی(ره)، به اوج مراتب علمی، اخلاقی و فلسفی رسید. هم‏چنین استادشهید مرتضی مطهری به شدت تحت تاثیر معنوی استاد خویش حضرت امام(ره) بوده است.

هنرمندی معلم یا هنر معلمی

معلم بودن تنها به داشتن معلومات دقیق و گسترده نیست. معلم علاوه بر معلومات و دانش باید به هنر معلمی نیز آراسته باشد. هنری معلمی هنر است بسیار دقیق و حساس؛ به طوری که اگر معلمی از آن بی‏بهره یا کم‏بهره باشد، هیچ‏گاه در امر مهم و سرنوشت ساز تعلیم و تربیت موفق نخواهد بود. هنر معلمی متّکی بر تجربه و شناخت صحیح روحیات مختلف دانش‏آموزان است. معلمی موفق است که در سخت‏ترین اوضاع کلاس و درس، صحیح‏ترین تصمیم را بگیرد. اگر معلم بتواند در کلاس، فضای دوستی، علم‏آموزی و شور و شوق نسبت به اینده ایجاد، کند معلمی است موفق و کامیاب.

گشادگی و سعه‏صدر معلم

از خصوصیات مهم معلّم نمونه سعه صدر او در برخورد با مسائل است. خداوند بر پیامبرش

ـ که بزرگ معلم تاریخ بشر است ـ منت می‏نهد که به او شرح صدر عنایت کرده است. این شرح صدر باعث جذب و نفوذ معنوی پیامبر اسلام صلی‏الله‏علیه‏و‏آله شده بود. معلم نیز باید الگوی خویش را پیامبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آله و ائمه اطهار علیهم‏السلام قرار دهد و از شرح صدر لازم برخوردار باشد. داشتن سعه صدر از هنرهای معلمی است. معلم با گذشت صحیح و به هنگام خویش، فضای درس و کلاس را آرام می‏کند و دانش‏آموز در این فضا بهتر پرورش پیدا می‏کند.

یادی از شهید مطهری

انتخاب سالروز شهادت استاد مرتضی مطهری به عنوان روز معلم انتخابی بسیار شایسته و به‏جا است. مطهری انسانی بود که در محضر معلمان و استادان بزرگ حوزه علمیه قم فقه، اصول، کلام، فلسفه و عرفان آموخت و خود معلمی آگاه و بصیر شد. او انسانی وارسته و دردمند بود. دغدغه اصلی او پالایش دین از کجی‏ها و انحرافات بود و در این راه از تیر بدخواهان و کج‏اندیشان نهراسید. مطهری با کوله‏باری از اندیشه‏های ناب و اصیل اسلامی وارد محیط پرمخاطره دانشگاه شد و با تمام توان و نیرو از اسلام ناب و حقیقی دفاع کرد. او هم در مقابل روشنفکران غرب‏زده ایستاد و هم در مقابل انسان‏های متحجر که از دین و مقتضیات زمان خویش آگاهی نداشتند.

معلم و ارزش‏های انقلاب و جنگ

نسل امروز جامعه ایران اسلامی نیازمند آن است که ارزش‏های انقلاب و دفاع مقدس را به خوبی بشناسد. این ارزش‏ها هویت نظام اسلامی ما، و شناخت آن برای جوانان و نوجوانان بسیار ضروری است. معلمان ـ که معماران اصلی شخصیت جوان و نوجوانند ـ رسالتی مهم در این زمینه دارند. معلم باید با بیان شهادت‏ها، ایثارها و جانبازی‏های رزمندگان اسلام یاد و خاطره هشت سال دفاع مقدس را در ذهن‏ها زنده نگه دارد و نسل جدید را با آن حماسه‏ها آشنا سازد.