ارزش‌یابی مستمر و پایانی

       ارزش‌یابی درس قرآن در چارچوب آیین‌نامه‌ی امتحانات دوره‌‌های ابتدایی و راهنمایی تحصیلی مصوب جلسه‌ی 653 شورای عالی آموزش و پرورش مورخ 17/6/79 می‌باشد. با توجه به این آیین‌نامه،‌ارزش‌یابی درس قرآن با توجه به نکات ذیل صورت می‌پذیرد.

الف- ارزش‌یابی مستمر

       این ارزش‌یابی متکفل استمرار و تعمیق یادگیری است و زمینه‌ی یادگیری آهسته و پیوسته را فراهم می‌آورد. به کمک ارزش‌یابی مستمر، از یک سو آموزگار در طول سال تحصیلی با میزان یادگیری دانش‌آموزان و نقاط قوت و ضعف آن‌ها آشنا می‌شود و از سوی دیگر دانش‌آموزان احساس می‌کنند که بر فعالیت علمی آن‌ها نظارت می‌شود و پاسخ مناسب تلاش خود را دریافت می‌کنند. این تشویق‌ها یا هشدارها با تقویت انگیزه‌ی دانش‌آموزان،‌نقش مؤثری بر استمرار و تعمیق یادگیری آن‌ها دارد.

در ارزش‌یابی مستمر درس قرآن، توجه به نکات زیر و رعایت آن‌ها ضروری است.

1-    در این ارزش‌یابی رشد میزان یادگیری هر دانش‌آموز مورد نظر است. از این رو نمره‌ی مستمر هر دانش‌آموز، معدل نمرات او در طول یک نیم‌سال نیست؛ بلکه باید میزان رشد و پیشرفت او ملاک نمره‌ی ارزش‌یابی مستمر قرار گیرد.

2-      فعالیت و تلاش فردی و گروهی دانش‌آموزان در کلاس به عنوان امتیاز و بخشی از نمره‌ی مستمر ایشان منظور می‌شود.

3-    فعالیت خارج از کلاس دانش‌آموزان بخشی از نمره‌ی ارزش‌یابی مستمر آن‌ها را شامل می‌شود. تکلیف "انس با قرآن در خانه" بخشی از این فعالیت است که همه‌ی دانش‌آموزان موظف به انجام آن هستند. آموزگار باید این تکلیف دانش‌آموزان را بررسی کرده و برای افراد موفق نمره و امتیاز خاصی منظور نماید و با تدبیر لازم کسانی را که تکلیف خود را به خوبی انجام نمی‌دهند به این کار ترغیب کند.

آموزگار باید دانش‌آموزان را به انجام سایر فعالیت‌های خارج از کلاس تشویق کند. بدیهی است استعداد، علاقه، امکانات و شرایط فردی دانش‌آموزان در کم و کیف این فعالیت‌ها باید لحاظ شود. برخی از این فعالیت‌ها عبارت‌اند از:

-                   تهیه‌ی نوار‌آموزشی قرآن یا سایر نوارهای قرآن و قرائت و استماع آن در خانه؛

-                   خواندن قرآن در خانه؛

-                   مطالعه‌ی کتاب‌های جانبی درباره‌ی داستان‌های قرآنی،‌پیام‌های قرآنی و آشنایی با قران و مطالب و موضوعات آن؛

-                   حفظ برخی از سوره‌ها، آیات و پیام‌های قرآنی؛

-                   تلاوت قرآن با صوت خوب و زیبا؛

-                   نقاشی، خوشنویسی و انجام سایر کارهای هنری درباره‌ی پیام‌های قرآنی،‌داستان‌ها و ... مربوط به قرآن کریم؛

-                   شرکت درجلسات و مسابقات قرآنی مانند حضور در دالقرآن ها و سایر برنامه‌های مشابه؛

-                   جمع‌آوری مطالبی درباره‌ی قرآن از مجموعه‌ی کتاب‌های درسی دور‌ه‌ی ابتدایی؛

-                   توجه به اخبار روز قرآنی و بیان برخی از آن‌ها در کلاس؛ با استفاده از روزنامه‌ها،‌رادیو و سیمای قرآن، برنامه‌های اخباری صدا    و سیماو ...

-                   تولید روزنامه‌های دیواری خاص قرآن یا ارائه‌ی مطالب مربوط به قرآن در روزنامه‌های دیواری مدرسه؛

-                      توانایی دانش‌آموزان در معنا کردن عبارات قرآنی.

         بدیهی است‌آموزگارمی‌تواند در چارچوب برنامه‌ی آموزش قرآن و متناسب با اصول،‌محتوا و روش‌های آن، دانش‌آموزان را به هر فعالیت مناسب  دیگری نیز ترغیب و تشویق کند.

       قابل ذکر است که نباید پرداختن به فعالیت‌های خارج از کلاس،‌فعالیت اصلی آموزش قرآن را تحت الشعاع قرار دهد.

4-   در هر دو نوع ارزش‌یابی مستمر و پایانی و به ویژه ارزش‌یابی مستمر باید به تفاوت‌های فردی دانش‌آموزان توجه شود. دادن فرصت‌های مجدد و رعایت استعدادها و توانایی‌های مختلف دانش‌آموزان در ارزش‌یابی مستمر بیش‌تر ممکن است. از این رو، دانش‌آموزی که بر اساس توان خود تلاش می‌کند باید امتیاز مناسب خود را دریافت کند.

ب- ارزش‌یابی پایانی

       بر اساس آیین‌نامه‌ی امتحانات، ارزش‌یابی پایانی در پایان نیم سال اول و دوم به عمل می‌آید. آزمون پایانی درس قرآن در تمام پایه‌های دوره‌ی ابتدایی به صورت شفاهی است و بهتر است این آزمون در برنامه‌ی امتحانی پایانی هر نیم سال گنجانده شود.

در ارزش‌یابی پایانی توجه به نکات زیر و رعایت آن‌ها ضروری است.

1-   تهیه‌ی برگه‌ی آزمون: توصیه می‌شود به منظور افزایش اعتبار آزمون شفاهی، دقت در تهیه‌ی سؤالات از تمام مطالبی که باید پرسش شود، تنوع مناسب آن‌ها و افزایش دقت در ارزش‌یابی‌،آموزگار کلیه‌ی سؤالاتی را که باید از یک دانش‌آموز بپرسد از قبل تهیه کند روی برگه‌ای بنویسد و از هر دانش‌آموز بخواهد تا به طور تصادفی یک برگه را انتخاب کند.

پاسخ دانش‌آموز به سؤالات موجود در برگه، آزمون شفاهی او را شامل می‌شود.

2-   هر چند مواد آموختنی در درس قرآن از تنوع لازم برخوردار است و تلاش دانش‌آموزان دریادگیری این مواد در ارزش یابی مستمر منظور می‌شود؛ ولی در ارزش‌یابی پایانی فقط از میزان توانایی دانش‌آموزان در روخوانی قرآن و آشنایی با مفهوم کلی و مصداق پیام‌های قرآنی پرسش می‌شود.

3-  دانش‌آموزانی که بیش از سطح مورد انتظار از خود توانایی نشان می‌دهند،‌از نمره و امتیاز تشویقی بهره‌مند می‌شوند. توانایی دانش‌آموزان در زیبا خواندن آیات قرآن و با صوت خوش، حفظ سوره‌ها و پیام‌های قرآنی نمونه‌‌ای از توانایی‌های بیش از سطح انتظار است.

       تفصیل مواد آزمودنی و ریز نمرات هر یک از مواد در ارزش‌یابی مستمر و پایانی در شیوه‌نامه‌های اجرایی مربوط آمده است.