مغز ما در طول عمرمان مدام پیشرفته‌تر می‌شود و رشد می‌کند و جز در برخی بیماری‌های مغز و اعصاب، تحت تاثیر سن قرار نمی‌گیرد. مغز ما در مراحل مختلف یادگیری، خود را با مسایل پیچیده و جدید وفق می‌دهد. تحقیقات پژوهشگران نیز نشان داده که هر چه سلول‌های مغز (نورون‌ها) بیشتر تحریک شوند، جوان‌تر و فعال‌تر می‌شوند!
بیشتر ما تصور می‌کنیم که هر چه سن‌مان بیشتر شود توانایی‌هایمان کمتر و حافظه‌مان ضعیف‌تر می‌شود و به آلزایمر نزدیک‌تر می‌شویم اما به نظر می‌رسد این موضوع در رابطه با کسانی که اهل بازیهای هوش‌اند و از مغزشان زیاد کار می‌کشند، صدق نمی‌کند.
در حقیقت، انجام این قبیل بازی‌ها و فعالیت‌ها، روند پیر شدن نورون‌ها را کند می‌کند و اگرچه جلوی ابتلا به آلزایمر و زوال عقل را نمی‌گیرد، اما با تحریک نورون‌ها باعث ساخته شدن نورون‌های تازه و به تعویق افتادن ابتلا به چنین ناراحتی‌هایی می‌شود. جالب اینجاست که این موضوع در هر سنی صادق است!
چگونه از مغزمان مراقبت کنیم
برای آنکه مغزتان همیشه روی فرم باشد باید از شیوه زندگی سالمی پیروی کنید اگر می‌خواهید از مغزتان به خوبی مراقبت کنید توصیه‌های زیر را جدی بگیرید
ماهی، میوه و سبزی بخورید
مصرف ماهی، لااقل دوبار در هفته، ضروری است. ماهی غنی از امگا 3 زنجیره بلند به ویژه EPA و DHA است. وجود میزان بالای EPA در پلاسمای خونی سبب کاهش احتمال ابتلا به آلزایمر و افسردگی می‌شود. همچنین ضدالتهاب است. DHA هم اصلی‌ترین ترکیب مایع نورون‌ها است. ماهی همچنین حاوی سلنیوم، آنتی‌اکسیدان و ویتامین D است که می‌تواند از سلول‌های خاکستری مغز ما مراقبت کند. اگر ماهی به همراه میوه و سبزی مصرف شود تمامی این خواص افزایش خواهد یافت. میوه‌ها و سبزیجات حاوی آنتی‌اکسیدان و انواع ویتامین‌ها به ویژه C، کاروتنوییدها و پلی‌فنول‌ها هستند.
مغزتان را فعال نگه دارید
متخصصان می‌گویند همواره مغز خود را با آموختن مسایل جدید فعال نگاه دارید. حفظ کردن شعر، بالا بردن دامنه لغات، آموختن یک زبان جدید و ... می‌تواند سلامت مغز و موفقیت شما را در زندگی تضمین کند.
قندهای دیرهضم بخورید
گلوکز، اصلی‌ترین سوخت مورد نیاز مغز است. مصرف قندهای دیر هضم که در غلات و نان سبوس‌دار موجود است، می‌تواند سبب شود گلوکز به طور تدریجی وارد خون شده و به مغز برسد.
مواظب آسیب‌رسان‌ها باشید
دیابت، کلسترول بالا و پرفشاری خون از جمله مهم‌ترین دشمنان مغز محسوب می‌شوند و می‌توانند به عروق مغزی آسیب برسانند. در یک مغز که در آن خون به خوبی جریان پیدا نمی‌کند، رشد کامل صورت نمی‌گیرد. هر چه سبزیجات و مواد غذای غنی از ویتامین‌های گروه B را بیشتر مصرف کنیم میزان هوموسیستین در خون کاهش بیشتری پیدا می‌کند. هوموسیستین نوعی اسید آمینه است که افزایش آن در خون برای نورون‌ها و سیستم قلبی عروق سمی و خطرناک است.
به احساسا‌ت‌تان توجه کنید
می‌دانستید احساسات، حافظه را تقویت می‌کنند. احساسات در یادآوری خاطرات تاثیر می‌گذارند و فرقی هم نمی‌کند که احساسات مثبت و منفی یا خاطرات شیرین و تلخ باشند. البته نباید فراموش کرد که گاهی مکانیسم تاثیر احساسات بر مغز همیشه جنبه مثبت ندارد و گاهی استرس و یادآوری تصاویر منفی می‌تواند تاثیر منفی بر سلامت عمومی بدن بگذارد. به یاد هم داشته باشید که احساسات خیلی شدید مثل عشق یا نفرت فوق‌العاده زیاد جلوی یادآوری خاطرات را می‌گیرد.
خوب بخوابید
در طول خواب، مغز اطلاعاتی را که در طول روز به دست آورده، مرتب می‌کند. کمبود خواب می‌تواند بر این مکانیسم هم تاثیر بگذارد.
زیاد ورزش کنید
فعالیت بدنی سبب افزایش تولید فاکتورهای رشد دهنده و تغذیه‌کننده نورون‌ها می‌شود. در ضمن ورزش بر انعطاف‌پذیری عروق و اکسیژن‌رسانی هم نقش دارد و تحقیقات نشان داده افرادی که در طول زندگی خود به طور مرتب ورزش می‌کنند در سالمندی بافت مغزی کمتری را از دست می‌دهند و توانایی ذهنی آنها بالاتر است. در ضمن ورزش از ابتلا به بیماری‌هایی نظیر آلزایمر نیز جلوگیری می‌کند.
با استرس بجنگید
استرس زیاد می‌تواند فعالیت مغز را مختل کند. تصاویر مغزی افراد افسرده یا مضطرب نشان داده است فعالیت مغز و میزان کارایی آن در حین افسردگی و استرس کاهش می‌یابد و استفاده از داروهای ضد افسردگی با افزایش میزان مولکول‌های شیمیایی سبب ارتباط بیشتر بین نورونی می‌شود.
مغز خیلی پیر نمی شود
توانایی‌های ذهنی ما (مانند حافظه، توجه، زبان، تفکر و منطق) چندان تحت تاثیر سن و سال قرار نمی‌گیرد. طی سال‌ها، تولید نورون‌های جدید کند شده و سرعت انتقال پیام‌های عصبی در سیناپس‌ها کاهش می‌یابد. یک فرد سالمند قدرت تمرکز بالا و سریعی ندارد اما اگر در محیطی آرام قرار بگیرد می‌تواند همانند یک جوان به خوبی از عهده تمرکز برآید. فراموش نکنید که یک مغز 80 ساله که مدام در حال حساب بوده بهتر از یک مغز 20 ساله می‌تواند تحلیل کند!
مغزها به یک شکل و به یک میزان پیر نمی‌شوند. مغزهایی که مدام تحریک می‌شوند یا پیر نمی‌شوند یا به مقدار فوق‌العاده کمی پیر می‌شوند.
مغز درد دیگران را حس می کند
اگر زمانی فکر کردید که به معنی واقعی کلمه درد دیگر انسان‌ها را حس می‌کنید، ممکن است حق با شما باشد. یک مطالعه تصویربرداری از مغز نشان می‌دهد که بعضی افراد، واکنش‌های جسمی واقعی نسبت به جراحت‌های دیگران نشان می‌دهند.
پژوهشگران انگلیسی با استفاده از نوعی روش عکس‌برداری که تصویربرداری عملکردی نامیده می‌شود، شواهدی یافته‌اند که نشان می‌دهد آنهایی که می‌گویند درد دیگران را احساس می‌کنند، در واقع در ناحیه‌های حس‌کننده درد مغز فعالیت‌های بیشتری دارند.
به گفته محققان دانشگاه، بررسی‌ها نشان داده است یک‌سوم انسان‌ها به هنگام مشاهده درد و رنج فیزیکی دیگران، خودشان دچار ناراحتی فیزیکی می‌شوند. محققان، بررسی‌هایی را روی دانشجویان 123 دانشگاه انجام دادند و به هر کدام از آنها ویدیوکلیپ، عکس بیماران و لحظه آسیب دیدن ورزشکاران در ورزش (شکستگی پا در فوتبال و مانند اینها) را نشان دادند. در انتها، تمام دانشجویان گفتند که دست‌کم یکی از عکس‌ها یا ویدیوها آنها را دچار واکنش روحی‌روانی خاصی مانند احساس ناراحتی، انزجار یا ترس کرده است اما فقط یک‌سوم آنها ادعا داشته‌اند که درد واقعی را در قسمت مشابه بدن‌شان به هنگام مشاهده تصاویر حس کرده‌اند که برای برخی از آنها تا ثانیه‌ها طول کشیده است. در این تحقیق از FMRI نیز برای اسکن هم‌زمان قسمت‌هایی از مغز به هنگام دیدن تصاویر استفاده می‌شد که نهایتا نشان داد برای آن دسته از افراد که درد را حس کرده‌اند، آن قسمت‌هایی از مغز که به هنگام حس درد فعال می‌شوند، به هنگام دیدن تصاویر فعال شده بود.
این یافته‌ها که در مجله علمی «پین» منتشر شده است، می‌تواند پیامدهای ضمنی برای درک و احتمالا درمان موردهای غیر قابل توضیحی از درد «عملکردی» داشته باشد.
بدترین دشمان مغز
بیش از افزایش سن، آنچه سبب پیری مغز می‌شود، کم‌تحرکی و کاهش فعالیت‌های ذهنی است. طبق تحقیقاتی که اخیرا از سوی پژوهشگران دانشگاه لییژ در بلژیک روی 37 13 هزار نفر در کشور دنیا انجام شده و از سوی جوامع اروپایی مورد تایید قرار گرفته، مغز سالمندان بازنشسته سریع‌تر پیر می‌شود و در میان بازنشستگان این 13 کشور، مغز سالمندان سوئد و سوئیس جوان‌تر است؛ چون دیرتر بازنشسته می‌شوند.
رشد طولی مغز
از زمان تولد تا مرگ، مغز ما در حال رشد تدریجی است و خود را با محیط وفق می‌دهد. این همان چیزی است که به آن، «انعطاف‌مغزی» می‌گویند. در میان هر یک از ما، این توانایی به ژنتیک و مهم‌تر از آن، به کارهایی که انجام می‌دهیم، بستگی دارد. هر چه فعالیت مغزی ما بیشتر باشد، قدرت انعطاف‌پذیری مغز ما و توانایی ذخیره‌سازی آن بالاتر می‌رود. یک مغز بالغ هر لحظه این توانایی را دارد که از نو شروع کند؛ چون مدام در حال بازسازی است.
هر بار که اطلاعات جدیدی دریافت می‌کنیم، یک عکس جدید، یک بوی جدید یا یک صدای جدید می‌شنویم؛ مغز، آن را تحلیل و کدگذاری می‌کند و در مناطق مختلف ذخیره می‌کند تا در صورت نیاز آن را به یاد آوریم. این کارها توسط 100 میلیارد نورون مغزی که توسط سیناپس‌ها با هم ارتباط برقرار می‌کنند، انجام می‌شود. هر چه اطلاعات غنی‌تر و مختلف‌تر باشد، میزان تراکم نورون‌ها و سیناپس‌ها افزایش می‌یابد. تحقیقات پژوهشگران حاکی از این موضوع است موش‌هایی که در فضای پر از غذاهای متنوع و انواع بازی‌ها زندگی می‌کنند توانایی‌های مغزی بالاتری نسبت به موش‌هایی دارند که در فضای بسته و بدون تنوع زندگی می‌کنند. در مورد انسان هم همین موضوع صادق است. برقراری ارتباط با دیگر انسان‌ها، تبادل نظرات و یافتن تجربیات تازه محرک نورون‌ها بوده و سبب رشد مغز می‌شود. اگر فردی بدون برقراری ارتباط با دیگران، بدون کتاب و دوست در فضایی بسته زندگی کند، به هر صورت عقل خود را از دست می‌دهد! وقتی مغز تحریک می‌شود، نورون‌های جدیدتری ساخته می‌شوند. در تمام طول زندگی انسان نورون‌ها در حال ساخته شدن در هیپوکمپ - منطقه‌ای در مغز که چهارراه تمامی روندهای به خاطرسپاری است- هستند. نورون‌ها بعد از ساخته شدن در این ناحیه به ناحیه دیگری در مغز به نام منطقه بویایی فرستاده می‌شوند! چرا این منطقه و نه جای دیگری؟ هنوز نمی‌دانیم. این نورون‌ها مسوول پذیرش اطلاعات جدیدند و هر چه اطلاعات بیشتر باشد، آنها نیز سریع‌تر تکثیر می‌شوند! ناراحتی‌هایی مثل سکته مغزی و بیماری‌های زوال مغزی مثل پارکینسون و آلزایمر جلوی تکثیر نورون‌ها را می‌گیرند.
فواید بازیهای فکری
جدول، سودوکو، پازل...؛ بیشتر ما از انجام این‌جور فعالیت‌ها لذت می‌بریم اما جز لذت، این بازی‌ها تحریک‌کننده مغز ما هم هستند. وقتی 40 سالگی را رد می‌کنیم، می‌ترسیم که دچار ضعف حافظه و زوال عقل شویم. خیلی‌ها چون شنیده‌اند که «جدول جلوی زوال عقل را می‌گیرد»، شروع می‌کنند به حل جدول تا مغزشان جوان شود اما آیا این کار واقعا سودمند است؟ محققان می‌گویند درست است که تحریک شدن مغز از پیر شدن آن جلوگیری کرده و سبب تولید نورون‌های جدید می‌شود اما برای جوان نگه‌داشتن مغز باید به مدت طولانی و مداوم آن را تحریک کنیم. بهترین محرک مغز، درس خواندن و کارکردن است. بازی‌هایی مثل سودوکو و جدول، حافظه کوتاه‌مدت ما را فعال می‌کنند؛ نه حافظه بلندمدت را. بازیهای فکری، تنها بازی هستند. مغز را باید از تمام جهات تحریک کرد. ملاقات با آدم‌های گوناگون، دیدن تصاویر و شنیدن صداها همه و همه در جوان نگه داشتن مغز موثرند. بازیهای فکری فقط یک ناحیه از مغز را تحریک کرده و سرگرمی‌های ناقصی هستند و سبب انعطاف‌پذیری کل مغز نمی‌شوند. غیر از انجام بازیهای فکری مغز باید از طریق خواندن، دیدن و بحث کردن هم تحریک شود.
نگاهی به ? بازی فکری
دراینجا قصد داریم به 4 بازی فکری رایج و مشهور بپردازیم. این بازی‌ها هیجان‌آورند و مغز را تحریک می‌کنند و می‌توانند روی هوش شما نیز آثار مثبتی داشته باشند.
شطرنج
این بازی دو بازیکن دارد که هر یک 16 مهره دارند و روی یک صفحه شطرنجی که از 64 مربع ساخته شده بازی می‌کنند. در نهایت باید شاه یکی از دو طرف نابود شود. این بازی، هوش دیداری و ادراکی شما را تقویت می‌کند و قدرت تحلیل تجزیه و منطق‌تان را بالا می‌برد اما موضوع اینجاست که قهرمانان شطرنج موفق‌تر از سایر افراد در تست‌های بصری فضایی نیستند. یعنی شطرنج حافظه فوتوگرافیک ما را تقویت نمی‌کند. بازیکنان شطرنج به کمک استراتژی‌هایی که قبلا دیده و تجربه کرده‌اند بازی می‌کنند. دقیقا رفتار آنها مثل سربازانی است که استراتژی‌های جنگی را می‌آموزند.
ماریو
در این بازی کامپیوتری، شخصیت اصلی باید از موانع گوناگون گذشته و به اهداف برسد و گفته می‌شود این بازی سرعت و هوش دیداری ـ فضایی را تقویت می‌کند اما متخصصان مغز و اعصاب ژاپنی به کمک تصاویر مغزی نشان داده‌اند اگرچه بخش کورتکس پیشانی کودکان و بزرگسالانی که این بازی را انجام می‌دهند، فعال می‌شود ولی ماریو تاثیری در تقویت حافظه دیداری فضایی ندارد.
سودوکو
در این بازی، شما باید یک جدول را با اعداد 1 تا 9 به گونه‌ای بچینید که در هر یک ردیف، عددی تکراری نباشد. گفته می‌شود به کمک این بازی، منطق و حسابگری و حافظه عددی شما تقویت می‌شود. در واقع، این بازی، ژیمناستیک مغز است اما بررسی‌ها نشان داده که افراد ماهر در این بازی لزوما در جبر و هندسه قوی نیستند. متخصصان توصیه می‌کنند برای آنکه حافظه عددی خود را بالا ببرید، شماره‌های تلفن را حفظ کنید و تاریخ تولدهای آنها را به جای یادداشت کردن، به خاطر بسپارید. برای تقویت حافظه بصری فضایی خود، اشتباهات را در تصاویر متشابه بیابید و برای گسترش دایره لغات خود، جدول حل کنید و شعر حفظ کنید.
منبع : سایت دیلی لینک
