در بخش چهارم کتاب شیمی دو سوالی مطرح شده است به این صورت که از بین گازهای F2, O2 کدامیک آسانتر به مایع تبدیل می شود ؟
در مورد ترکیبهای کوالانسی مولکولی ناقطبی نقطه جوش به سه عامل بستگی دارد که عبارتند از
1- جرم مولکولی : با افزایش جرم مولکولی نقطه جوش افزایش می یابد.
2- حجم مولکولی : با بزرگتر شدن اندازه مولکولها نقطه جوش افزایش می یابد.
3- سطح تماس مولکولی : هر چه مولکولها سطح تماس بیشتری با هم داشته باشند نیروهای جاذبه بین آنها قویتر بوده و نقاط ذوب و جوش بالاتری دارند.
مولکولهای O2 , F2 هر دو مولکول دو اتمی هستند پس شکل آنها خطی بوده و عامل سطح تماس در این مورد اثری ندارد. بین این دو مولکول جرم F2 بیشتر از O2 می باشد، اما حجم مولکول اکسیژن نسبت به فلوئور بیشتر است. در این مورد عامل حجم تاثیر بیشتری دارد. یعنی نقطه جوش O2 نسبت به F2 بیشتر است.
مقایسه دمای جوش گازهای N2 , O2 و NO
در کتاب شیمی معدنی دکتر ملاردی و دکتر آقا بزرگ جلد دوم مطالبی به این صورت بیان شده است. در مورد مولکول نیتروژن N2 ، وجود پیوند سه گانه، کوچکی حجم مولکول و جاذبه زیاد بین هسته و الکترونها، مقدار نیروهای لاندون ناچیز، و در نتیجه نقطه جوش آن بسیار پایین است. جدول زیر ارتباط بین قطبیت، تعداد الکترونها و جرم مولکولی را با نقطه جوش نشان می دهد.
|
ممان دو قطبی |
تعداد الکترون |
جرم مولکولی |
نقطه جوش در شرایط استاندارد |
N2 |
0 |
14 |
28 |
196- |
O2 |
0 |
16 |
32 |
183- |
NO |
07/0 |
15 |
30 |
151- |
مشاهده می کنید با اینکه NO جرم کمتری دارد اما به دلیل ممان دوقطبی ضعیف خود نقطه جوش بالاتری دارد. در مورد N2 , O2 نیز تاثیر جرم و اندازه کوچک مولکول N2 موجب شده تا نقطه جوش پایینتری داشته باشد.
مقایسه دمای ذوب و جوش F2 , O2 , N2
در کتاب شیمی معدنی هیویی رابطه بین نقطه ذوب و ساختار بلوری این سه ترکیب به صورت زیر آورده شده است.
|
شعاع اتمی |
ساختار بلوری |
دمای ذوب |
دمای جوش |
F2 |
Pm 72 |
مکعب ساده |
233- |
188- |
O2 |
Pm 74 |
مکعب ساده |
4/218- |
9/182- |
N2 |
Pm 74 |
هگزاگونال |
210- |
8/195- |
دمای ذوب : N2 > O2 > F2
نیتروژن به دلیل ساختار بلوری هگزاگونال که نسبت به مکعب ساده فشرده تر است، شبکه بلور متراکم تری داشته و نقطه ذوب آن بالاتر است. بین اکسیژن و فلوئور، حجم مولکولی بیشتر نیتروژن نقطه ذوب آن را بالاتر برده است.
دمای جوش : O2 > F2 > N2
نیتروژن به دلایلی که در بالا آورده شد، کمترین نقطه جوش را دارد. بین اکسیژن و فلوئور، حجم مولکولی بیشتر موجب بیشتر بودن نقطه جوش اکسیژن می باشد