اغلب دانشآموزان برای خواندن و نوشتن مطالب علمی با دشواری رو به رو میشوند. بخشی از این دشواری به تفکر رایجی بر میگردد که خواندن و نوشتن را مختص درس زبانآموزی میداند. با گردآوری مجموعهای از کتابهای مرتبط با علوم در کتابخانهی کلاس و ترغیب دانشآموزان به مطالعهی آنها، میتوان مهارتهای خواندن را در آنان تقویت کرد. به علاوه، میتوان درس را با خواندن مطلبی از یک کتاب آغاز کرد که با موضوع درس، ارتباط مستقیمی دارد.
برای بهبود مهارت های نوشتاری می توان از شیوه «گوش کردن ، توقف کردن ، نوشتن » بهره گرفت. در این شیوه ، معلم سخنان خود را به بخش های سه دقیقه ای تقسیم می کند و بین آن ها ، دانش آموزان دو دقیقه برای نوشتن نکات مهم سخنان او وقت دارند . به علاوه ، می توان بخشی از یک فیلم علمی را برای دانش آموزان نمایش داد و از آنان خواست مفاهیم اصلی آن را یادداشت کنند . گردانندگان مدرسه با اختصاص دادن زمان خاصی در طول هفته برای مطالعه همگانی ، می توانند به ایجاد فرهنگ خواندن و نوشتن در مدرسه کمک و دانش آموزانی تربیت کنند که در تمام طول زندگی مطالعه کنند.
در این دوره ، هر کس (دانش آموزان، معلمان، مدیران و خدمت گزاران مدرسه ) کتاب های مورد علاقه خود را مطالعه می کنند . بزرگان مدرسه با در میان گذاشتن تجربیات مطالعاتی خود با نوجوانان، از روابطی که با آن برقرار می کنند، لذت می برند. به این تربیت، دانش آموزان طی دوره سرنوشت ساز نوجوانی، پیوندهای محکمی با بزرگسالان برقرار می کنند.
برای خواندن وقت بگذارید و لذت ببرید
وقتی به کلاس علوم پا می گذارید، مجذوب فرهنگ خواندن و نوشتنی می شوید که بر آن حکم فرماست . هری پاتر از درون پوستری به شما می نگرد که روی آن نوشته است : «امکان دارد خواندن در هر جایی با شما سخن بگوید».
روی تابلویی با زمینه مشکی، که در معرض دید همه است، با رنگ زرد نوشته اند :هنگام مطالعه کتاب علوم، از طرح SQ3R کمک بگیرید. (اختصار واژه های بررسی کردن : Survey ، پرسیدن : Question ،خواندن : Read ، از حفظ خواندن : Recit و مرور کردن : Review )
مجلات روی میزها و لب پنجره ها ، نظرها را به خوب جلب می کنند . روی جا کتابی مملو از کتاب ، علامت «ایست » نصب شده که به معنی : «ایست : برای خواندن وقت بگذارید و لذت ببرید» است .
پایگاه اینترنتی «کنجکاوان فیلادلفیا» مورد توجه همه است و به ندرت برای مدت طولانی بسته می شود. دانش آموزان برای پیدا کردن رویدادهای علمی یا حداقل برای آگاهی از آخرین اخبار ورزشی ، تهیه تصاویرکارتونی یا طالبع بینی ، به آن مراجعه می کنند.
امروز «مایک» و «پابلو» کار تهیه پوستری را به پایان رسانده اند که حاوی تصاویر مجلات و مهم ترین عناوین روزنامه هایی است که از میان اخبار مرتبط با علوم تهیه کرده اند. این پوستر در کنار پوسترهای دیگری قرار می گیرد که به همین نحو تهیه شده و روی دیوار نصب شده اند تا به دانش آموزان یادآوری شود علم نه تنها در مدرسه ، بلکه در جهان واقعی نیز وجود دارد.
وقتی «جیک» متوجه می شود که معلمش صبح زود منزل را ترک کرده است ، به او می گوید: «امروز در اخبار صبحگاهی شنیدم که مراکز کنترل بیماری اعلام کرده اند ما به اندازه کافی واکسن آبله نداریم .»
بی آن که معلم آنان را ترغیب کند، جیک روزنامه را برمی دارد تا مطلبی مرتبط با این موضوع پیدا کند و «استیو» به سوی رایانه می رود و روی «موتور کاوش » کلیک می کند تا اطلاعات بیش تری در این زمینه به دست آورد .
«جین» کتابی را که از کتاب خانه کلاس علوم امانت گرفته است ، باز می گرداند و در حین این که نام خود را در فهرست امانت گیرندگان خط می زند ، به «استیسی» می گوید که «کتاب فوق العاده ای بود». استیسی کتاب را برمی دارد و نام خود را در فهرست یادداشت می کند.
«گیشا» پیش نویس نامه ای را به معلمش نشان می دهد که در آن ، راجع به نحوه بازیافت مواد ، اطلاعات بیشتری درخواست کرده است. معلم نامه او را تایید می کند تا روی کاغذ آرم دار مدرسه حروف چینی شود . دانش آموزان دور «تیمی» حلقه زده اند. او مجله ای همراه آورده که حاوی کاریکاتورهای بامزه ای از اختراعات تخیلی کاریکاتوریست مشهوری است . همه این وقایع پیش از به صدا درآمدن زنگ کلاس رخ می دهد.
معلم علوم به خواندن و نوشتن اهمیت می دهد
رغبت دانش آموزان به خواندن و نوشتن در این کلاس مشهود است ؛ زیرا معلم کلاس علوم، خواننده و نویسنده مطالب علمی است و پیوسته با دانش آموزانش درباره خواندن و نوشتن صحبت می کند . او به آنان می آموزد که چگونه با متن های علمی برخورد کنند .
او با «صدای بلند» راهبردهای خواندن و نوشتن در علوم را به آنان می آموزد؛ راهبردهایی که زمانی در این راه به خود او کمک کرده اند . او برای مجلات مطلب می نویسد و عقاید و اندیشه هایی را یادداشت می کند که به دانش آموزان کمک می کند در مورد مفاهیم علمی ، که درباره آن ها فقط می خوانند یا می شنوند ، دقیق تر فکر کنند . آنان راجع به این موضوع صحبت می کنند که چگونه یک روزنامه را تهیه می کند و چگونه رزنامه ها و پایگاه های اینترنتی اطلاعات بیشتری در اختیار ما قرار می دهند.
او کتاب هایی را که برای لذت و تفریح مطالعه می کند، در اختیار دانش اموزان قرار می دهد و آنان را نیز تشویق کند که آن ها را مطالعه کنند و کتاب های خود را در اختیار معلمشان قرار دهند . او مجموعه ای از کتاب های علمی را گردآوری کرده است و دانش آموزان را به بررسی و خواندن آن ها ترغیب می کند.
این معلم ، آموزگار زبان یا نویسنده حرفه ای یا کتاب دار یک کتابخانه نیست . او آموزگار درس علوم است . وقتی 28 سال پیش با درجه کارشناسی زیست شناسی فارغ التحصیل شد، با این تصور وارد کلاس شد که وظیفه او تدریس علوم است و هرگز تصور نمی کرد بخشی از کارش ، کمک کردن به دانش آموزان بری انتقال مهارت های خواندن و نوشتن در درس علوم باشد .
او در دوره راهنمایی تدریس می کند و خواندن و نوشتن مربوط به دوره ابتدایی است . اما وقتی از دانش آموزانش خواست به خواندن و نوشتن درباره علوم مشغول شوند ، متوجه تپق زدن و دشواری این کار برای آنان شد . تا کنون هیچ کس با او در این باره سخن نگفته بود .
معلم کلاس، با ناظر بخش خواندن و نوشتن تماس گرفت. او به پیدا کردن راه هایی علاقه مند بود که به دانش آموزان دوره راهنمایی و دبیرستان کمک کند راهبردهای آموزش خود را در موضوعات پر مطلب به وجود آورند. اکنون این معلم می گوید که آموزش علوم مسوولیت اولیه اوست؛ اما اهداف وسیع تر او فراسوی محتوای علمی است . او می خواهد از فرآیندهای یادگیری بهر گیرد و گذرگاهی برای خواندن و نوشتن ایجاد کند.
با به صدار درآمدن زنگ آغاز کلاس ، فعالیت های او نیز آغاز می شود. از کتابخانه کلاس علوم کتابی برمی دارد و می گوید: «به این مطلب گوش کنید. قورباغه بچه خور، تخم ها یا بچه قورباغه های تازه از تخم درآمده خود را می بلعد و به درون معده فرو می برد، وقتی آن ها به قورباغه های کوچکی تبدیل شدند، از طریق دهان مادر خود به بیرون راه می یابند. حالا این تصویر را ببینید! بچه قورباغه از دهان مادرش خارج می شود . مثل این که مادر ، بچه خود را استفراغ می کند! نام این کتاب ""شگفتی های قورباغه ها و وزغ ها"" است و در کتاب خانه کلاس وجود دارد . اگر دوست دارید می توانید آن را ببینید.» «دامین» دست خود را به سوی کتاب دراز می کند و می گوید: «اول من آن را امانت می گیرم !»
معلم ، اغلب اوقات کلاس را با معرفی یکی از کتاب هایی آغاز می کند که از کتاب فروشی ، محل عرضه کتاب های دست دوم یا بازار کتاب تهیه کرده است . همه کتاب ها ، به موضوعات علمی مربوط می شوند ؛ اما کتاب درسی نیستند. او با چنان آب و تابی از کتاب ها سخن می گوید که گویی می خواهد آن ها را حراج کند! و به این شیوه ، دانش آموزان را به «گردش مطالعه » دعوت می کند. در این زمان ، لذت مطالعه اغلب بر جاذبه های نوجوانی چیره می شود . دانش آموزان دعوت او را می پذیرند و متوجه می شوند که امکان دارد خواندن مطالب علمی نوعی لذت و تفریح هم باشد. در پایان گردش ، دامین تلاش می کند پیش از «لیز» و «چارمین» به کتاب شگفتی های قورباغه ها و وزغ ها دست پیدا کند . لیز و چارمین به دنبال کتاب هایی می روند که معلمشان هفته پیش آن ها را «حراج» کرده است .
دانش آموزان این معلم ، با سرعت های متفاوتی کار می کنند . او با این نظریه مخالف است که پاداش کاری که به طور کامل انجام شده است ، باید تکلیفی دیگر باشد . از این رو ، هر روز برنامه مطالعه مستقلی را روی تخته می نویسد تا دانش آموزان بدانند که پس از انجام دادن کامل تکالیف خود، می توانند چه کاری انجام دهند. هنگام مطالعه مستقل، دانش آموزان می توانند هر چیزی را (حتی اگر به موضات علمی ارتباط نداشته باشد) مطالعه کنند. با وجود این ، در اغلب موارد آنان به کتاب های علمی مورد علاقه خود روی می آورند که در کتاب خانه کلاس وجود دارد .
مدرسه ، تحت استاندارها و آزمون های ایالتی فعالیت می کند. محققانی مانند «دوفی» ،«کراشن» و «پیل گرین» نشان داده اند که لذت بردن دانش آموزان از مطالعه، مهارت های خواندن و فعالیت های آموزشی آنان را بهبود می بخشد. از این رو ، این معلم می داند که برنامه مطالعه مستقل ، نوعی اتلاف وقت نیست. اما در نهایت، او باید به دانش آموزان خود علوم بیاموزد . از این رو، به برنامه درسی علوم کاملا توجه دارد. فرایندهای خواندن و نوشتن به پیاده کردن برنامه به او کمک می کنند. او اغلب درس را با خواندن مطلب و کتابی آغاز می کند که با موضوع درس ارتباط دارد
او با «جیم ترلئاس» هم عقیده است که می گوید: «به جای پیشنهاد برنامه های منسوخ شده ، من می گویم برنامه باید غنی باشد و دانش آموزان را با داستان وارد زندگی کند.» از این رو، در درس بیماری ها، ماجرای کشف اتفاقی پنی سیلین به همت الکساندر فلمینگ را از روی کتاب"" سرندیپیتی : کشفیات اتفاقی در علم"" با صدای بلند می خواند . در حین خواندن «ملیسا» می گوید :«ادامه بدهید ؛ در این جا کتاب دیگری وجود دارد که راجع به همین موضوع نوشته شده است .» پس از جست و جویی کوتاه کتاب را پیدا می کند؛ کتابی که در یکی از اوقات مطالعه مستقل آن را خوانده بود.
هدایت خواندن و نوشتن در کلاس علوم
دانش آموزان این کلاس ، تنها به خواندن مطالب علمی علاقه مند نمی شوند ؛ بلکه نحوه خواندن را نیز می آموزند . برای مثال ، معلم پی از خواندن ماجرای کشف بیماری«لیم» ، مقاله ای در اختیار دانش آموزان قرار می دهد که از یکی از مجلات علمی تهیه کرده است .
برخی عقیده دارند که مشکل بودن خواندن این گونه مطالب ، مانع بهره گیری از چنین منابعی می شود؛ اما این معلم به طور منظم مطالب دست اول را از مجلات ، روزنامه ها ، خبرنامه ها و اینترنت تهیه می کند تا به تازه ترین مطالب علمی دست یابد. او برای تعدیل مشکل بودن خواندن مقاله بیماری لیم ، نخست به طور خلاصه توضیحاتی در مورد بیماری ارائه می دهد . سپس راهنمای حروف چینی شده ای را در اختیار دانش آموزان می گذارد که توجه آنان را به حقایق کلیدی ، نظریات و الگوی سازمان بندی مطالب آن متن جلب می کند . راهنما ، واکنش دانش آموزان را بر می انگیزد و جدولی در آن گنجانده شده است که آنان می توانند اطلاعاتی را که از مقاله کسب می کنند ، در آن سازمان بندی کنند.
معلم به دانش آموزان کمک می کنند به گنجینه ای از راهبردهایی دست پیدا کنند که به درس علوم و کتاب های درسی پرمطلب مربوط می شوند . کتاب هایی با عناوین «راهنمای خواندن » دانش آموزان را از نحوه سازمان بندی کتاب ها و نظرات کلیدی آگاه می کنند به دانش آموزان کمک می کند درباه «آنچه که می دانند» ، «آنچه که می خواهند بدانند» و «آنچه که از کتاب ها و سخنرانی ها می آموزند»، بیندیشند .
طرح AFT (اختصار قوانین : Roles ، حضار : Audiences ، قالب ها : Formates و موضوعات: Topics )به آنان کمک می کند با در نظر گرفتن «قوانین گوناگون» برای «حضار گوناگون» در «قالب های گوناگون » و درباره «موضوعات گوناگون » که در کلاس مطالعه می کنند ، نوشتن خود را قوت بخشند و روز به روز روشن تر و واضح تر بنویسند.
معلم و ناظر خواندنی که با او همکاری دارد ، راهبردی به نام «کادرهای متن» ابداع کرده اند که به دانش آموزان کمک می کند خواندن را شمرده تر انجام دهند و زمانی که درباره موضوعات ناآشنا متن های مشکلی می خوانند ، میزان درک خود را از آن ها بررسی کنند. چارچوب های راهنمای خواندن ، با بندها ، نمودارها و عکس های یک صفحه خاص از یک متن هماهنگی دارند. هر چارچوب دو ستون دارد ؛ دانش آموزان نکات مربوط به حقایق و نظریات مهم را در ستون اول یادداشت می کنند و در ستون دوم ، واکنش ها و پرسش های خود را درباره متن می نویسند.
آنان شیوه «گوش کردن – توقف کردن – نوشتن » را به وجود آورده اند؛ سخنان معلم به بخش های سه دقیقه ای تقسیم می شود و در میان آن ها ، دانش آموزان دو دقیقه برای نوشتن وقت دارند. این فن به آنان کمک می کند که با دقت گوش کنند و خوب یادداشت بردارند . معلم برای تقویت آموختن ، تکالیفی نیز ارائه می کند. برای مثال ، او قطعه ای از فیلم ""پارک ژوراسیک""را برای دانش آموزان نمایش می دهد و از آنان می خواهد واژه های مرتبط با DNA را که در فیلم آمده است ، ذکر کنند. مغزها به کار می افتد و به سوی دانش سرعت می گیرد . دانش آموزان به خوبی از عهده این تمرین برمی آیند.
مسوولیت پذیری اولیای مدرسه در قبال خواندن و نوشتن
مسوولان این مدرسه متعهد شده اند دانش آموزانی تربیت کنند که در تمام طول زندگی مطالعه کنند . هفته ای یک بار کل دانش آموزان وارد دوره ای از مطالعه خاموش می شوند که در آن هر کس (دانش آموزان ، معلمان ، مدیران و خدمت گزاران مدرسه ) کتاب های مورد علاقه خود را مطالعه می کنند . سپس هر کسی واکنش خود را نسبت به آنچه که خوانده است ، می نویسد . این نوشته ها گزارش کتاب ها هستند که با معرفی هر آن چه که باعث شگفتی و تعجب آنان شده یا آنان را به خنده واداشته است ، انجام می شود. در میان گذاشتن این انعکاس ها بین بزرگسالان و نوجوانان ، همان «گفتگوهای بزرگ » است که «آتول» راجع به آن ها کتاب نوشته است .
اولیای مدرسه با در میان گذاشتن تجربیات خود در مورد خواندن با نوجوانان ، از روابطی که با آنان برقرار می کنند، لذت می برند. موضوع مورد علاقه «ماریا» اژدها بود . او می دانست که آن ها چگونه تغذیه می کنند ، چه نام هایی برای بچه هایشان برمی گزینند و چگونه خود را از مخمصه های سخت می رهانند . معلم تحت تاثیر قرار گرفت و گفت :«خوب که این طور!» از زمانی که باب گفت و گو باز شده بود ، ماریا آن قدر با معلمش صمیمی شده بود که از او برای فراگیری علوم کمک می گرفت .
«کریستینا» کتاب""شش رنگین کمان"" اثر «تام کلانسی » را خوانده بود و معلمش متوجه شد که این کتاب را چندین بار طی اوقات مطالعه خاموش دیده است . کریستینا هرگز نمی خواست بدون کتاب باشد . بنابراین ، این کتاب را از این هفته تا آن هفته در کیف خود نگه می داشت . معلم وانمود کرد که از این کار او شوکه شده است :"" چه طور می توانی نویسنده مورد علاقه مرا در کیف کهنه ات ترک کنی و فقط هفته ای یک بار آن را بخوانی ؟ انتظار ، تو را نمی کشد؟""
«دبی» طی دوره مطالعه خاموش ، مطالعه رمان های احساسی را آغاز کرد و هر زمان که زنگ به صدا درمی آمد و از پایان دوره مطالعه خبر می داد ، ایرادهای خود را با معلمش در میان می گذاشت . یک روز ، معلم متوجه مشاجره ای در بیرون کلاس شد. او به راهرو رفت و دبی و دختر دیگری را دید که یک دیگر را چنگ می زنند و جیغ می کشند . بهترین نگاه معلمانه اش را به آنان دوخت و گفت :«به اتاق خودتان بروید!» دبی به معلمش نگاه کرد ، دعوا را کنار گذاشت و به سوی اتاق خودش رفت؛ اما دختر دیگر به اعتراضات خود ادامه داد ، در اتاق دبی ، سایر دانش آموزان او را مورد بازخواست قرار دادند که «چرا دعوا را متوقف کردی؟» دبی گفت:«خانم معلم ، دوست من است . ما با همدیگر راجع به کتاب ها صحبت می کنیم.»
نوجوانی ، دوران طغیان احساسات است . طی این دوره سرنوشت ساز دانش اموزان باید فرصت داشته باشند که از طریق خواندن و نوشتن ، با بزرگسالان پیوندهای محکمی برقرار کنند. معلم علوم امیدوار است دانش آموزانش تنها علوم را فرا نگیرند؛ بلکه مهارت ها و پاداش های خواندن و نوشتن را نیز کسب کنند و مطالعه در تمام طول زندگی آنان ادامه داشته باشد . بنیان گذاری جامعه ای از خوانندگان و نویسندگان کاری است که باید آغاز شود.