در روش آموزش اسلامی تکیه بر پرورش فکری و پرهیز از تقلید و تکرار مطالب بدون درک صحیح آنها مطرح می باشد.چنانکه علی(ع)می فرماید ارزش درک و فهم مطالب به مراتب بهتر از تکرار و خواندن است.اگر اصول دین را که از مهم ترین مسائل آموزشی دین اسلام است بررسی کنیم می بینیم

اصول دین تقلیدی نیست.این بدان معنی است که هر فرد باید مسائل دینی را هم از طریق اجتهار و هم با استقلال فکری درک کند.استار شهید مطهری در تاکید اسلام بر پرورش فکری و پرهیز از تکرار مطالب بدون درک صحیح آنها اشاره می کند علم افراد ممکن است دو گونه باشد دانسته هایی که فرد حفظ کرده است علم مسموع و دانسته هایی که حاصل تجربه و تحلیل فکری است علم مطبوع.افرادی هستند که به نحوی تربیت یافته اند که آن نیروی مطبوعشان به حرکت در نیامده و پرورش نیافته است.این افراد نسبت به آموخته های خود حکم ضبط صوت را دارند و از تجزیه و تحلیل مطالب و حل مسائل عاجزند عالمی که فقط در پای منبر نشسته و سالها مطالبی را گوش کرده است و عالمی که خود به جستجوی اطلاعات و مطالب پرداخته و مسائل را تجزیه و تحلیل کرده و ورزیده شده است.عالم واقعی همین شخص است. مرحوم علامه محمد تقی جعفری تعقل در تربیت اسلامی را فوق العاده با اهمیت تلقی کرده آن را به سه ماده اساسی تحلیل نموده است ماده اول تعقل که باید تقویت شود عبارت است از تفکر هدف دار با انطباق قوانینی که صحت آنها اثبات شده است.این ماده در قرآن مجید با عبارات گوناگون مؤکدا مورد تذکر قرار گرفته است.با کلمه تفکر در 16آیه با کلمه عقل در 49آیه با کلمه لب به معنای عقل ناب و تعقل عمیق در 16آیه با کلمه فقه در 15 آیه...

ماده دوم عبارت است از موضوعات و قضایایی که باید ذهن نونهالان و میانسالان و حتی کهنسالان با اختلاف در کمیت و کیفیت آنها بر حسب مقاطع عمر درباره آنها تعقل کند.

ماده سوم تصفیه و تثبیت آن قوانینی که فعالیت عقلانی باید بر طبق آنها به جریان بیفتد.

بنابراین در اسلام روی تعقل و تفکر در امور بسیار تأکید شده است و ساعتی تفکر بالاتر از هفتاد سال عبادت به شمار رفته است.

اسلام بر پرورش فکری و فعال بودن دانش آموز در جریان یادگیری تأکید فراوان دارد.