این دسته شامل داروهایی مانند Ethyl estrenol- Nandrolone (Decanoate and phen propionate) و oxymetholone است.

این داروها فرایندهای بافت سازی را تسریع می کنند و فرایندهای کاتابولیک (سوختی) را معکوس می کنند. همچنین این داروها هنگامی که کالری و پروتئین کافی به بدن برسد، تعادل نیتروژن را بهبود می بخشد. این دسته نه به عنوان جانشین بلکه به عنوان کمک درمان در بیماری هایی مانند کم خونی، پوکی استخوان، سرطان پستان و رماتیسم مصرف دارند.

وسعت مصرف نابجا

میزان مصرف نابجای استروئیدهای آنابولیک (هورمون های جنسی مردانه) نامشخص است. زیرا این داروها به طور غیر قانونی و بدون نظارت مصرف می شوند. ولی به هرحال افراد آگاه حدس می زنند که حدود یک تا سه میلیون نفر (در آمریکا) از این داروها، نابجا استفاده می کنند. در بین ورزشکارانی که 12 تا 17 سال دارند، کراتین ماده ای است که رتبه اول مصرف نابجا را دارد و استروئیدهای آنابولیک در ردیف دوم قرار گرفته است. چهار تا 12 درصد از پسرهای مدرسه رو در جواب سؤالات گفته اند که در گذشته و یا در زمان حال از این داروها استفاده کرده و یا می کنند. ولی به نظر می رسد که این مقدار باید بسیار بیشتر از این باشد.

همه گیری

بیشتر کسانی که از استروئیدهای آنابولیک مصرف نابجا می کنند، ورزشکاران هستند. بیشترین ورزشی که در آن از این داروها به شکل نابجا استفاده می شود فوتبال است (3/29 درصد فوتبالیست ها از آنها استفاده نابجا می کنند)، گروه بعدی کسانی هستند که بدنسازی می کنند و در مرحله بعدی وزنه برداران قرار گرفته اند. افراد زیادی هم هستند که این داروها را به منظورهای غیر ورزشی مصرف می کنند، به طور مثال یک سوم دانش آموزان دبیرستان ها (در آمریکا) از این داروها استفاده می کنند تا جذاب تر به نظر بیایند. در سال های اخیر استفاده از این نوع داروها در کشور ما رشد چشمگیری داشته است. مصرف کنندگان اغلب از عوارض و خطرات استفاده از آنها آگاهی ندارند و اکثراً به توصیه دوستان کم سن و سال خود و بدون اطلاع والدین این گونه داروها را مصرف می کنند. بیشتر این افراد حتی ورزش هم نمی کنند و تنها به دنبال یافتن ظاهری قوی و مردانه هستند.

فواید

دانشمندان در حال حاضر معتقدند که استفاده نابجا از داروهای استروئید آنابولیک قدرت و حجم عضلات را بیشتر می کند. ولی این نظریه کاملاً گمراه کننده است. زیرا فواید احتمالی مصرف نابجای آنها در حدی نیست که مصرف کننده آن به این داروها اعتقاد دارد. ولی از طرفی از عوارض مرگبار این داروها نیز اطلاع ندارد. در یک بررسی نیمی از قهرمانان المپیک گفته اند که بسیار مایلند که از این داروها استفاده کنند تا مدال بگیرند. حتی اگر عوارض جانبی این داروها آنها را بکشد!

عوارض جانبی

عوارض جانبی این داروها بسیار عمیق و تأثیرگذار هستند. بعضی از عوارض این داروها بر زیبایی اثر می گذارند. ولی بعضی از عوارض تغییرات دایمی در شکل بدن ایجاد کرده و یا موجب مرگ ناگهانی می شوند که معمولاً در افراد سالم و جوان اتفاق می افتد. مصرف استروئیدهای آنابولیک حتی در ورزشکاران توصیه نمی شود. زیرا این فرضیه که این داروها به طور قابل ملاحظه کارایی ورزشکاران را با افزایش دادن قدرت عضلات زیاد می کنند، ثابت نشده و خلاف واقع است. افزایش وزن گزارش شده در ورزشکاران پس از مصرف این داروها تا حدی ناشی از تجمع مایع (که عارضه بالقوه خطرناک با هورمون های مردانه است) است. خطر بروز سایر عوارض جانبی مانند کاهش اسپرم سازی و کوچک شدن بیضه ها در مردان، اختلالات قاعدگی و بروز صفات مردانه (مانند کلفت شدن صدا، پیدایش آکنه و رشد غیر طبیعی موها) در زنان، مسمومیت های کبدی و سرطان کبد، بر هر گونه فایده احتمالی استروئیدهای آنابولیک چیرگی دارد و استفاده از آنها را نامطلوب می سازد. به علت احتمال بسته شدن زودرس اپی فیز (صفحه رشد استخوان) که موجب کوتاهی قد می شود، رشد جنسی زودرس درپسران و بروز صفات مردانگی در دختران، مصرف استروئیدهای آنابولیک در کودکان نابالغ حتی به عنوان درمان برخی از بیماری ها باید با احتیاط فراوان باشد.

-اثر روی سیستم قلبی-عروقی

اثرات جانبی استروئیدهای آنابولیزان روی سیستم قلبی-عروقی عبارتند از اثر روی فشارخون، اثر روی متابولیسم لیپوپروتئین ها و اثر روی ساختمان و عمل قلب. همچنین فشار خون ممکن است بالا برود. استروئیدهای آنابولیک میزان DHL (چربی خوب) را پایین آورده و مقدار LDLMI (چربی بد) را بالا می برند. استروئیدهای آنابولیزان ساختمان قلب را هم تغییر می دهند. یعنی بطن چپ را بزرگ کرده و در نتیجه عمل دیاستول آن را مختل می کنند. تمام این مسایل غیرطبیعی شده تا سال ها بعد از قطع مصرف هم می توانند باقی بمانند. بعضی ها حتی دچار سکته قلبی هم می شوند که علت آن می تواند واکنش بیش از اندازه بطن چپ به یک استرس بزرگ مانند تمرین ورزشی باشد. استروئیدهای آنابولیزان خطر پیدایش ترومبوز حاد در عروق کرونر (قلبی) وعروق مغزی را نیز افزایش می دهند. مصرف نابجای استروئیدهای آنابولیزان باعث پیدایش پلاک مرگبار در عروق می گردد.

-اثر روی کبد

استروئیدهای آنابولیزان اثرات منفی روی کبد ایجاد می کنند. به خصوص انواعی از دارو که به صورت خوراکی مصرف می شوند این اثر را به جا می گذارند. عارضه کبدی این داروها می تواند زردی، ‌فضاهای کیستیک مملو از خون در سرتاسر کبد، سرطان و غیره باشد.

-اثر روی سیستم تولید مثل

مصرف دوزهای بالاتر از دوز درمانی از استروئیدهای آنابولیزان می تواند تغییرات قابل برگشت یا غیرقابل برگشتی در سیستم تولیدمثل ایجاد کند. مصرف این داروها باعث می شود که سیستم هیپوتالاموس-هیپوفیز-غدد جنسی مختل شده و روی این حلقه اثر منفی بگذارد و در نتیجه میزان تستوسترون و گنادوتروپین FSH و LH پلاسما کاهش یابد. از آن جایی که هر دوی این هورمون ها برای تولید اسپرم ضروری هستند، اولین علایم پس از 24 ساعت بعد از تجویز دارو ایجاد شده و تعداد، ‌تحرک و دانسیته اسپرم کاهش یافته و شکل های غیرطبیعی اسپرم افزایش می یابد و گاه گاهی بیضه ها آتروفیه (کوچک) شده و تعداد اسپرم ها به صفر می رسد و بیمار عقیم می شود. چنانچه شخص دارو را قطع کند ممکن است یک سال یا بیشتر طول بکشد تا بهبودی حاصل شود که این زمان بستگی به دوز و مدت زمان مصرف دارو دارد. درمواردی هم تعداد اسپرم ها در حد صفر باقی مانده و عقیمی دایمی ایجاد می شود.

-اثر روی رفتار و روان

مصرف استروئیدهای آنابولیزان با دوزهای بالا اغلب با رفتارهای تهاجمی همراه است. تغییرات خلقی متعددی به دنبال مصرف این داروها ایجاد می شوند. مانند افسردگی، شیزوفرنی، وابستگی به دارو و تمایل به خودکشی. مصرف کنندگان نابجای استروئیدهای آنابولیزان گاهی فکر می کنند که بدنشان به خوبی که باید رشد نکرده است. قربانیان این تفکر، خودشان را شبیه "پونی" (اسب های کوچک) می بینند و فکر می کنند که بدنشان در مقایسه با افراد وزنه بردار و بدنساز خوب رشد نکرده است.

-سایر عوارض مختلف

زمانی که از استروئیدهای آنابولیزان به مقادیر زیاد استفاده شود، استروئید اضافه تبدیل به استروژن (هورمون زنانه) می شود. مصرف کننده مرد حس می کند که پستان هایش رو به رشد هستند. بعد از مدتی بزرگ و دردناک می گردند و اگر این عارضه با قطع دارو فروکش نکند، ممکن است جراحی لازم شود. بعضی از ورزشکاران از داروی tamoxifen استفاده می کنند تا دچار رشد پستان نشوند. ولی شواهدی در دست نیست که این دارو بتواند جلوی این عارضه را بگیرد. زنانی که از این داروها به طور نابجا استفاده می کنند به علت افزایش آندروژن (هورمون مردانه)، دچار کم مویی تیپ مردانه شده و صدای آنها کلفت می شود و پس از مدتی پستان هایشان کوچ و چروکیده می شود. اختلال در عادت ماهیانه و تغییر شکل در رویش موهای عانه نیز از عوارض دیگر این داروها در خانم ها است.

شرح حال مصرف کنندگان نابجای استروئیدهای آنابولیزان

یک وزنه بردار و ورزشکار رشته ورزش های قدرتی با سن 48 سال با سابقه مصرف نابجای استروئیدهای آنابولیزان به روش دوره ای، به بیمارستان آورده شده. علت مراجعه، دو سال تپش قلب،‌ تنگی نفس شبانه و تمایل به ازحال رفتن بوده است. این بیمار از سه ماه پیش مصرف استروئیدها را قطع کرده است. در معاینات موارد زیر‌ مشخص شده است: هیپوگونادیسم،‌ اختلالات کبدی و اختلالات خونی. فلب بسیار بزرگ شده و بلوک شانه چپ در الکتروکاردیوگرافی وجود دارد. ضایعه دریچه آئورت و تنگی شدید آن نیز یکی از عوارض بوده است. بیمار پس از عمل تعویض دریچه آئورت فوت می کند.

این مرد شوهر خانم جوانی با چشمان گریان و دو کودک ده و سه ساله است که به داروخانه مراجعه کرده. شوهر جوان و ورزشکار او بدنی چون رستم داشته و هر روز هم به سالن بدنسازی می رفته است. اما ظرف مدت کوتاهی دراثر سرطان کبدش را از دست می دهد. از آن جوان پهلوان در آخر مردی ضعیف ولاغر که مردمک های سیاهش در زردی چشمان غوطه ور بوده و از درد به خود می پیچیده به جای مانده بوده. در کیسه داروهای همسرش که آنها را آورده تا به افراد نیازمند هدیه کند تعداد زیادی از داروهایی وجود دارد که در مورد آنها توضیح داده شد. یا هر روز با تعداد بیشتری از مردان جوان روبرو می شوید که نسخه هایی در دست دارند که برای درمان ناباروری شان نوشته شده و علت مشکل آنها استفاده از این داروها بوده.

سایت های بدون مسئولیت موجود در اینترنت

با یک جست و جوی سریع برای وب سایت هایی که در رابطه با مصرف استروئیدهای آنابولیک هستند،‌ مشاهده می شود که اینترنت جاده ای است بسیار آسان  برای گول زدن افراد جامعه. اگرچه بعضی از سایت ها واقعاً مسایل را به شکل واقعی ارایه می دهند و خطرات مصرف این داروها را به اطلاع جست و جوگر می رسانند،‌ ولی اکثریت بر خلاف این مسئله عمل کرده و عوارض را مخفی می کنند. کسی که در حال جست و جوی سایت ها باشد ممکن است باور کند که کسانی که این مطالب را ارایه می کنند چون در اینترنت آنها را مطرح می کنند، قانونی کار می کنند و مواردی که را که معرفی می کنند واقعاً درست معرفی می کنند. اما متأسفانه تمام آنها دروغ می گویند. وب سایت ها و تهیه کننده های این داروها باید به شخص جست و جو کننده در اینترنت،‌ خطرات دارو را گوشزد کنند و متأسفانه این کار انجام نمی دهند و از نظر قانونی نیز نمی توان اقدامی بر علیه آنها انجام داد.