اکوسیستم مناطق خشک و نیمه خشک حدود دوسوم مساحت ایران را شامل مى‌شود و وسعت آن حدود ?،???،??? کیلومتر مربع مى‌باشد. میزان خشکى هوا بسیار زیاد بوده و میزان رطوبت هوا ناچیز مى‌باشد. میانگین دوره گرماى تقریباً طولانى و حدود ? تا ? ماه در سال است و میزان بارندگى بسیار پائین بوده و از ?? میلى‌متر تا ?? میلى‌متر در سال متغیر است. قسمت اعظم استان‌هاى قم، تهران، خراسان، سمنان، سیستان و بلوچستان، فارس، کرمان، یزد، اصفهان، قزوین، مرکزى و گلستان در شرایط اکوسیستم خشک و نیمه‌خشک واقع شده‌اند. به‌دلیل عدم وجود رطوبت در هوا، تغییرات درجه حرارت در شبانه‌روز زیاد مى‌باشد و در بعضى از مناطق اختلاف درجه حرارت در شب و روز به ?? درجه سانتى‌گراد مى‌رسد.

در این مناطق جغرافیائى شترانى زیست مى‌کنند که نسبت به آب و هواى گرم و خشک و شرایط محیطى این مناطق به‌ویژه همبستگى با مراتع و تغذیه با گیاهان خشبى تطابق یافته‌اند. مقاومت بسیارى بالاى این شتران نسبت به تغییرات درجه حرارت در شبانه روز به‌دلیل پوشش الیاف کرک بدن این شتران مى‌باشد که به‌عنوان عایقى بدن شتر را در برابر گرماى روز و سرماى شب محافظت مى‌نماید.

اکوتیپ شتر کلکوهى (کویر مرکزى ایران)

شتر اکوتیپ کلکوهى ویژه مناطق خشک و نیمه‌خشک است و به‌علت پرورش نگهدارى این شتران در ایل کله‌کو که در منطقه مسیله استان قم زندگى مى‌کنند، به‌نام شتر اکوتیپ کلکوهى معرف گشته‌اند. پراکنش جغرافیائى این اکوتیپ عمدتاً در شهرستان‌هاى قم، گرمسار، ورامین، کاشان، نطنز، اردستان و مناطق کویر مرکزى (دشت کویر) ایران مى‌باشد. شهرت این شتر به‌خاطر کیفیت خوب کرک آن است که جهت تهیه پارچه‌هاى سنتى و عبا مورد استفاده قرار مى‌گیرد بدین‌لحاظ عباى نائین از معروفیت خاصى برخوردار است. شتر اکوتیپ کلکوهى شترى است یک‌کوهانه، داراى اندامى متوسط و ظریف، رنگ بدن به رنگ شترى (قهوه‌اى روشن) و فاقد لکه‌هاى اختصاصى است. به‌منظور تولید گوشت و تولید شیر و کرک نگهدارى مى‌شود. در گذشته بیشترین استعداد این شتر حمل بار و مسافر بوده است که البته در حال حاضر این نوع بهره‌بردارى منسوخ شده است. شتر کلکوهى نسبت به شتر اکوتیپ بلوچى و نژادهاى سندى و افغانى کوچک جثه‌تر و داراى اندام‌هاى ظریف‌ترى است.

اکوتیپ شتر ترکمنى

اکوتیپ شتر غالب موجود در صحراى قره قروم واقع در شمال خراسان و کشور جمهورى ترکمنستان است. شتر اکوتسپ ترکمنى یک کوهانه بوده و و بهترین اکوتیپ شیروار در بین اکوتیپ‌هاى ایرانى محسوب مى‌شود و برحسب مطالعات میدانى و اظهارات شترداران این ناحیه، تولید شیر این شتر در یک دوره شیردهى ???? - ???? لیتر بالغ مى‌گردد. در اصطلاح فرهنگ شترداران به اینگونه شترها مرّى (شتر شیروار رام که به راحتى دوشیده شده و شیر مى‌دهد) مى‌گویند. دلیل وجود این شتر در این منطقه را رواج مصرف شیر شتر از قدیم‌الایام در فرهنگ ایالات ترکمن ذکر کرده‌اند. از شیر شتر انواع فرآورده‌هاى لبنى تولید مى‌شود به همین علت ایلات ترکمن صحرا انتخاب نسبى (SELECTION) در جهت افزایش تولید شیر در گله‌هاى شتر انجام داده‌اند.

اکوتیپ شتر بلوچى

زیستگاه این اکوتیپ منطقه بلوچستان ایران (کویر لوت) و بلوچستان پاکستان مى‌باشد در نتیجه این اکوتیپ هم در بخش جنوب شرقى ایران و هم در ناحیه استان بلوچستان پاکستان و هم در ناحیه جنوب غربى افغانستان نگهدارى و پرورش داده مى‌شود. شتر اکوتیپ بلوچى با بیابان‌هاى منطقه بلوچستان سازگارى پیدا کرده و استعداد خوبى براى تولید گوشت دارد.

جثه شتر اکوتیپ بلوچى نسبت به شترهاى کویر مرکزى ایران بزرگتر و از این لحاظ قابل توصیه جهت پروروش به‌منظور تولید گوشت مى‌باشد. پراکنش این اکوتیپ در دشت لوت و دشت جاز موریان بوده و در شهرستان‌هاى ایرانشهر، خاش، بم‌پور، چابهار، سراوان، زابل، مرز استان خراسان و سیستان و بلوچستان مورد پرورش و نگهدارى قرار مى‌گیرد. به‌دلیل هم مرز بودن با کشور پاکستان و ورود قاچاق انواع کرک‌هاى (شتر نر بالغ) اکوتیپ خارجى - سندی، افغانی، چینی، آمیخته‌گرى بین اکوتیپ بلوچى و اکوتیپ‌هاى خارجى به شدت رخ داده و جمعیت خالص این اکوتیپ روز به روز در حال نابودى و کاهش است لذا تشکیل یک مزرعه حفاظت ژنتیکى (GERM PLASM) براى این نژاد ضرورى به‌نظر مى‌رسد. رنگ این شتر از قهوه‌اى روشن تا قهوه‌اى تیره و حنائى و ندرتاً سفید متغیر است و در گذشته عمده استفاده از این شتر جهت ترابرى بین کشورهاى ایران و شبه قاره هند بوده است.

اکوتیپ جمّازه

شتر جماز شترى است داراى استعداد مناسب جهت انجام مسابقات ورزشى به‌ویژه شرکت در کورس و سرعت که برحسب تمرینات و تربیت حتى با سرعت‌هاى بالاتر از سرعت اسب هم مى‌تواند بدود.

در ایران شتر در مناطق کرمان، سیستان و بلوچستان و هرمزگان پرورش داده مى‌شوند. به‌علت عدم حمایت‌هاى اقتصادى و اجتماعی، روزبه‌‌روز از جمعیت آن کاسته مى‌گردد و در حال حاضر بهترین نسل این شتر در مناطق جنوب استان کرمان پرورش مى‌یابند. طبق آداب و سنن فرهنگى همه ساله در منطقه کهنوج استان کرمان مسابقات جماز سوارى (شتر دوانی) انجام مى‌گیرد.