تمرکز:
در ابتدای کلاس اجازه دهید دانش آموزان با هم خوش و بش کرده و حرف هایشان را به همدیگر بزنند و عادت دهید که در عرض چند دقیقه حرف هایشان را تمام کرده و منتظر شروع درس توسط شما باشند. بعد از سکوت دانش آموزان شما نیز
چند ثانیه سکوت کنید تا توجه بیشتر آنان جلب گردد. سپس درس آنروز را با صدایی آهسته تر از مواقع معمولی شروع کنید. بطور معمول جو کلاس معلمی که صدای آرامی دارد ساکت تر از کلاس معلم دارای صدای بلند و خشن می باشد.
بیان خواست های روشن و واضح:
شک و تردید و عدم اطلاع دقیق دانش آموز از بر نامه کلاس باعث می شود که میزان هیجان و استرس در کلاس افزایش یابد. لذا ابتدا به دانش آموزان بگویید که چه مواردی در کلاس مطرح خواهد شد و بعد از اتمام درس ، آنان چه فعالیت هایی انجام خواهند داد؛ حتی می توانید برای آخر کلاس فرصت گفتگو یا رفتن به کتابخانه و غیره را اعلام نمائید.
نظارت:
زمانی که دانش آموزان در حال انجام تکالیف خود هستند در میان آنان قدم بزنید و سعی کنید در حدود دو دقیقه یک دور کامل در تمام کلاس بزنید و نحوه فعالیت دانش آموزان را نظارت نموده و به سوالات فردی با صدای آرام که حواس دیگران را پرت نکند ، پاسخ دهید.
نمونه و مدل سازی:
از لحاظ فعال بودن ، وقت شناسی ، اشتیاق کاری ، صبر و نظم الگوی مناسبی برای دانش آموزانتان باشید. اگر می خواهید دانش آموزان با صدای آرامتری به فعالیت های خود بپردازند ، بهتر است که خود شما نیز وقتی در کلاس قدم می زنید با صدایی آرام صحبت کنید.
برقراری ارتباط غیر کلامی:
معمولاً وسیله ارتباطی غیر کلامی معلمان کوبیدن بر روی میز با چوب ، کلید ، خود کار و غیره است. علاوه بر آن ترفند های غیر لفظی می تواند به صورت ایما و اشاره ، حالات چهره و یا به صورت علامت های مختلف به وسیله دست باشند. بر قراری ارتباط غیر لفظی به جای بیان شفاهی منظور خود در موقعیت های مناسب می تواند به سکوت و آرامش و نظم کلاسی تاثیر قابل ملاحظه ای داشته باشد.
کنترل محیط کلاس:
سعی کنید محیط کلاس را به مکانی گرم و دوست داشتنی تبدیل کنید؛ بطور معمول دانش آموزان به مکانی که یکنواخت نبوده بلکه متغیر باشد ، علاقه بیشتری نشان می دهند؛ مکان هایی با عکس ها و پوستر های رنگی جذابیت بیشتری برای دانش آموزان ایجاد می کنند. نوجوانان نسبت به علایق شخصی معلمان خود و خصوصیات آنان کنجکاوند ، از اینرو سعی کنید بعضی از موارد شخصی خود را برای آنها باز گو کنید. وقتی دانش آموزان شما را بهتر شناختند ، مشکل کمتری در تربیت آنان خواهید داشت.
برخورد های نسبتاً آرام داشتن با دانش آموزان
زمانی که دانش آموزی در مقابل شما ایستادگی کرد ، قبل از فرستادن پیش مدیر و معاونان فرصت لازم برای دفاع از خود را برایش بدهید تا توضیح دهد و اعتمادش به شما جلب گردد. یک معلم آگاه به هیچ وجه اجازه نمی دهد که دانش آموز به خاطر بد رفتاریش در کانون توجه دیگران قرار گیرد و همواره قبل از وقوع یک مشکل می تواند آنرا حدس بزند و نحوه برخورد او با دانش آموزان خاطی بصورت ناپیدا و غیر محسوس است و مزاحمتی برای دیگر دانش آموزان بوجود نمی آورد.
تادیب مثبت
در این روش سنتی که توسط «کنتر» ارائه شده معلم در واقع رئیس است و هیچ دانش آموزی حق دخالت در امور دیگران را ندارد و یک سلسله قوانین مشخص تعیین می شود که نظارت دقیق بر اجرای انها صورت می گیرد.
دستور های مثبت و سازنده
یکی از جزئیات برنامه تادیب مثبت ، دستورات مشخصی است که معلم به یک دانش آموز خطا کار گوشزد می کند. این دستور ها باید مشخص و واضح باشند و انتظارات معلم از دانش آموزان کاملاً روشن گردد. از بیان جملاتی مانند « من می خواهم که تو..... » یا « من انتظار دارم که تو.... » یا « من احتیاج دارم که تو ....... » خود داری کنید؛ زیرا با این جملات دانش آموز فکر می کند که به خاطر معلم باید بعضی مقررات را رعایت نماید نه این که وظیفه مشخص خودش به عنوان دانش آموز می باشد.
بیان دستور های انسان دوستانه
آقای «توماس گوردون» ابداع کننده روش تربیتی به نام TET می گوید: این روش را به سه قسمت تبدیل کنید. اول شرح حالی از رفتار دانش آموز تهیه کنید ، مثلاً وقتی معلم صحبت می کند دانش آموز حرف می زند. دوم اینکه تاثیر رفتار های مختلف دانش آموز را بر روی معلم مشخص کنید ، مثلاً معلم مجبور می شود تدریس را متوقف کند و غیره. سوم اینکه اجازه بدهید تا دانش آموز متوجه شود که چه احساسی در معلم ایجاد می کند ، مثلاً باعث عصبانی شدن معلم می شود. سپس احساستان را به صورت انسان دوستانه به دانش آموز مطرح کنید مثلاً در مقابل دانش آموزی که با حرف زدن مزاحم تدریس شما شده به شکل انسانی بگویید: من اصلاً متوجه نمی شوم چکار کرده ام که تو برخلاف بقیه دانش آموزان به معلمت احترام قائل نمی شوی ، احیاناً اگر با تو تند صحبت کرده ام یا اینکه توجه کافی به تو نداشته ام ، لطفاً به من بگو تا بدانم........ .
تربیت مفید و موثر
به جای اینکه فهرستی از کار هایی که دانش آموزان نباید انجام دهند را تهیه کنید ، می توانید از قوانین موجود مدرسه و کلاس استفاده کرده و خواست های خود را به صورت جملات مثبت بیان نمایید. مثلاً به جای گفتن دعوا ممنوع ، بگویید «اختلاف خود را به صورت عاقلانه حل و فصل کنید.
منبع: ماهنامه آموزشی و تربیتی پیوند ، مهر 1385 ، شماره 324 ، مترجم: سیمین سلیمانی