اکثر کودکان در حدود 2 تا 3 سالگی دیگر رختخواب خود را خیس نمی کنند، گرچه بعضی کودکان دیرتر یاد می گیرند که شب ها برای توالت رفتن بیدار شوند. قطع شب ادراری یک روند پیشرفت طبیعی است که نشان دهنده ی تکامل مثانه ی کودک در نگه داشتن و ذخیره ادرار و ایجاد تحریکات ادراری است.

 خیس کردن تکرار نشدنی و اتفاقی را حتی از کودکان بزرگتر هم می توان انتظار داشت و نباید به آن به عنوان مسأله ای جدی نگاه کرد. کودکتان را در هر سنی که هست، هرگز به علت شب ادراری مسخره و شرمنده نکنید. این کار نه تنها به او کمکی نمی کند، به ایجاد مشکلات جدی احساسی و روانی می انجامد و می تواند اعتماد به نفس کودک را از بین ببرد و این مسأله بسیار غم انگیز است؛ چرا که امروزه اطلاعات بسیاری درباره ی شب ادراری و راه های درمان آن در دست است.

  دلایل شب ادراری:

§        پزشکی:ت

اغلب متخصصان بر این باورند که مشکلات پزشکی فقط علت 1 تا 2 درصد تمام شب ادراری ها به شمار می روند. گاهی کودک مبتلا به شب ادراری از مشکلی مانند مثانه ی کوچک یا ضعف ماهیچه های نگه دارنده ی ادرار رنج می برد یا مثلاً اگر کودک پس از آنکه به مدت طولانی رختخوابش را خیس نکرده، دوباره ناگهان شروع به شب ادراری کرد، علت می تواند عفونت دستگاه ادراری باشد.

§        احساسی و عاطفی:

اگر چه این مطلب درست است که کودکانی که به درستس توالت رفتن را آموخته اند نیز گاهی به دلیل مسایل و تنش های عاطفی به طور گاه و بیگاه خود را خیس می کنند، ولی این مسأله فقط 20% از مبتلایان به شب ادراری را در بر می گیرد. البته بعید به نظر می رسد که مشکل کودکی که دایماً شب ادراری دارد صرفاً عاطفی باشد. به همین دلیل است که روان درمانی برای درمان شب ادراری روش مناسبی نیست

§        نوع خواب:

بسیاری از کودکان به این علت رختخوابشان را خیس می کنند که آنقدر عمیق به خواب می روند که علامت هایی را که مثانه به دلیل پرشدگی به مغز می فرستد، درک نمی کنند. بنابراین نمی توانند با این علامت ها از خواب بیدار شوند و به توالت بروند. برخی کودکان افزون بر این مشکل، از مثانه ای کوچک نیز برخوردارند. مسأله ی نوع خواب و عمیق بودن خواب معمولاً ارثی است و اگر به اطرافیان و نسل های قبل خانواده توجه کنید، احتمالاً در بعضی فامیل های خود نیز این نوع خواب و مشکل حاصله را خواهید یافت. این گونه اطلاعات از افراد دیگر خانواده باعث می شود که هم کودک کمتر نگران مشکلش باشد و هم شما ییش زمینه ی ذهنی در مورد سن معمول قطع شب ادراری در خانواده داشته باشید.

  راه حل های پزشکی شب ادراری:

راه حل های پزشکی متعددی وجود دارند که پزشک شما می تواند در صورت لزوم آنها را تجویز کند. آنتی بیوتیک ها می توانند در صورتی که علت شب ادراری عفونت دستگاه ادراری باشد، این مشکل را از میان ببرند. رادیوگرافی از مثانه می تواند به پزشک نشام دهد که آیا بزرگ کردن مثانه لازم است یا نه؟ یا اینکه فوراً می توان از داروهایی برای تغییر نوع خواب استفاده کرد به طوری که کودک در اثر تحریکات مثانه از خواب بیدار شود.

§        راه حل هایی برای شب ادراری هایی که به علت مشکلات عاطفی ایجاد شده اند:

اگر کودک شما پس از یک دوره ی چند هفته ای یا چند ماهه که دیگر خودش را خیس نکرده ناگهان شروع به شب ادراری کرد، علت می تواند هیجان یا مشکلات عاطفی باشد.

?     کودک مضطرب:

اگر کودک شما عمیقاً تحت تأثیر آنچه در اطرافش اتفاق می افتد قرار می گیرد ولی از نشان دادن احساساتش خودداری می کند، به کارگیری پیشنهادهای زیر می تواند برای او مناسب باشد:

1.     در یک تقویم تعداد شب ادراری ها را بنویسید. به زمان هایی که کودک خودش را خیس می کند و اتفاقاتی که در پیرامونش در جریان است، توجه کنید. بکوشید تمام دعواهای خانوادگی، مشاجرات بین دوستان، دعوا و کتک کاری، بیماری در خانواده یا بستگان و هر واقعه ای را که برای کودک اهمیت دارد، ثبت کنید. این کار را در حدود یک ماه ادامه دهید؛

2.     یادداشت خود را به کودکتان نشان دهید و به او بگویید که می کوشید تا دریابید او از چه موضوعی رنج می برد و می خواهید به این وسیله به او کمک کنید تا به مشکل دیگری برنخورد و به مشکل شب ادراری اش فایق آید؛

3.     به او کمک کنید که قبل از خواب آرامش کسب کند و شما هم برای کمک با مالش پشت کودک یا پخش موزیک ملایمی او را همراهی کنید؛

4.     کودک را تشویق کنید تا درباره ی مسائل و مشکلاتش صحبت کند و به شما بگوید چه چیزی او را آزار می دهد.

?     کودک نافرمان:

اگر کودکتان در شمار کودکان عصبی و نق نقو است و از دستورات شما پیروی نمی کند یا به پرسش هایتان پاسخ نمی دهد، باید قبل از پرداختن به مشکل شب ادراری، این گونه مسائل را حل و رفع کنید. اگر با اینکه کودک دیگر عصبی نیست، هنوز شب ادراری دارد، راه کار زیر را امتحان کنید:

1.     به طور کلی حرف ها و دیدگاه های منفی کودک را درباره ی شب ادراری نادیده بگیرید، او را محاکمه و باز خواست نکنید یا حتی پاسخ ندهید؛

تا حد امکان، رفتاری مثبت داشته باشید. به کودک بیاموزید که چگونه ملحفه هایش را عوض کند و چگونه شلوارهای خیسش را در رخت چرک ها بیندازد. اگر او در برابر این کار مقاومت کرد، او را مجبور به این کار کنید. فقط به یاد داشته باشید که خونسردی خود را حفظ کنید و به هیچ عنوان کودک را مسخره نکنید تا خجالت نکشد

§        راه حل هایی برای شب ادراری هایی که به علت عوامل جسمی و فیزیکی ایجاد شده اند:

1.     برای کودک توضیح دهید که یکی از علت هایی که رختخوابش را خیس مس کند، گنجایش کم مثانه اش برای نگهداری ادرار است. شکل مثانه را بکشید و برای او توضیح دهید که مثانه چه نقشی در بدن دارد؛

2.     به کودک اطمینان دهید که می تواند با تمرین گنجایش مثانه را زیاد کند. به او بگویید که اگر چه این کار را نمی تواند یک شبه انجام دهد، ولی در اثر تداوم در تمرین موفق خواهد شد؛

3.     کودک را تشویق کنید که در طول روز مایعات بیشتری بنوشد. برای او توضیح دهید که این کار می تواند به افزایش حجم مثانه اش کمک کند. برای اینکه عطش کودک را زیاد کنید، خوراکی های شورمزه برای او بخرید و چندین لیوان به او بخورانید؛

4.     وقتی کودک ادرار دارد او را تشویق کنید که خودش را نگه دارد و تا آنجا که می تواند دیر به دیر ادرار کند.

§        راه حل هایی برای شب ادراری هایی که به علت عمیق بودن خواب ایجاد می شوند:

دستگاه کمک کننده ای وجود دارد که هنگام خیس شدن شلوار کودک زنگ می زند و او را بیدار می کند. این دستگاه زیاد گران نیست، با باتری کار می کند و خطری هم ندارد.

1.     طبق دستورات راهنمای استفاده از دستگاه عمل کنید و زنگ دستگاه را بالای سر کودک بگذارید؛

1.     چگونگی کار دستگاه را به کودک نشان دهید و به او اجازه دهید مقداری آب روی دستگاه بریزد تا ببیند چگونه دستگاه زنگ می زند؛

2.     یک بازی ابداع کنید بدین ترتیب که اگر کودک بتواند قبل از اینکه دستگاه زنگ بزند ادرارش را نگه دارد، امتیاز بگیرد. همه ی پیشرفت های کودک را با پاداش و تحسین پاسخ دهید.

  کودکانی که غرق بازی می شوند:

بعضی از کودکان وقتی مشغول بازی با دوستانشان هستند، آنقدر سرگرم می شوند که ادرار کردن را فراموش می کنند. از کودکتان بخواهید هر پانزده دقیقه سری به شما بزند، تا نشان دهد که شلوارش را خیس نکرده است. اگر این طور عمل نکرد، اجازه ندهید بقیه ی روز را بازی کند. هر بار که دیدید شلوارش خیس نیست، او زا تشویق کنید و به او بگویید یک ربع دیگر هم می توانی بازی کنی. در صورتی که کودک به خیس کردن شلوارش ادامه داد، یک روز او را از بازی محروم کنید و تمرین توالت رفتن را با او انجام دهید. تجربه نشان داده که اکثر والدین با این روش به نتایج خوبی دست یافته اند و دفعات کمتری شاهد خیس بودن شلوار کودکشان بوده اند. با این حال اگر با وجود درست عمل کردن به این روش نتیجه خوبی نگرفتید، درباره ی علت ناتوانی کودکتان در کنترل ادرارش تجدید نظر کنید و در صورت لزوم از یک متخصص کمک بخواهید

  شناسایی رفتارهای کودک:

1.     رفتار کودکان لجباز و نافرمان را نادیده بگیرید. در جایزه دادن دست و دل باز باشید. وقتی خودش را خیس و یا کثیف کرد، از او بخواهید خود و آنجا را تمیز کند. پس از تمیز کاری حالا از او بخواهید ده با از نقاط مختلف منزل به سوی توالت بدود و بر روی توالت بنشیند؛

2.     بسیاری از کودکانی که تازه توالت رفتن را یاد گرفته اند، فقط در استفاده از توالت منزلشان راحتتر هستند و کودک خودش را خیس یا کثیف می کند و یا از بیرون رفتن از خانه سر باز می زنند که این گونه کودکان خجالتی یا ترسو هستند؛

3.     ترس کودک را شناسایی کنید و به او اعتماد به نفس را آموزش دهید و به او کمک کنید به ترس هایش غلبه کند؛

4.     از توالت های ساده تر شروع کنید و مادرها که به کودکان نزدیکترند مراقب او باشند و به کودک امنیت بدهند. و به یاد داشته باشید که کودکتان را برای یادگیری بیشتر و از بین بردن ترس از توالت های دیگر تحسین کنید و به او پاداش بدهید. بدین ترتیب بزودی کودک می آموزد که به تنهایی و هر زمان که نیاز دارد از همه ی توالت ها استفاده کند.

  میکروب ها و آلودگی ها:

بسیاری از کودکان به این دلیل از توالت های نا آشنا استفاده نمی کنند که به طور افراطی از میکروب ها و آلودگی ها می ترسند. اگر کودک نگران مسائل بهداشتی است، به او یاد دهید قبل از استفاده توالت را تمیز کند.  شما باید در انتظار آن باشید که کودک حتی هنگامی که کاملاً به توالت رفتن عادت کرده است، گهگاه ولی نه به طور منظم در زمان بیداری شلوارش را خیس کند. این مسأله ممکن است حتی تا سن 5 تا 6 سالگی نیز دیده شود

رقیه معتمدی