1- عوامل فردی: بدون شک یکی از عوامل مهم در افت تحصیلی کمبود هوش و توانائیهای ذهنی است مطالعات نشان داده است که درصد بسیار اندکی(10%) از موارد افت تحصیلی به علت ناتوانی ذهنی فرد است.

برای یادگیری و به خاطر سپردن هر مطلبی اولین شرط، توجه به آن مطلب است. بدیهی است که اگر دانش اموز از هوش بالایی برخوردار باشد ولی به مطلب یا موضوعی توجه نکند نمی تواند آن را فرا بگیرد علت افت و شکست تحصیلی بعضی از دانش آموزان ناشی از عدم توجه به معلم و مواد تدریس شده و نیز عدم تمرکز حواس هنگام مطالعه و انجام تکالیف درسی است.

سومین عامل فردی انگیزه است که موجب هدایت رفتار فرد به سوی نوعی هدف مطلوب می شود. انگیزه درواقع موتور حرکت هر فردی است. محققان یکی دیگر از دلایل افت تحصیلی را نداشتن انگیزه پیشرفت میدانند افرادیکه دارای انگیزه پیشرفت بالا هستند به تکالیفی روی می آورند که درجه دشواری ان در حد متوسط باشد و از تکالیف خیلی آسان یا خیلی دشوار پرهیز می کنند و بر عکس افرادی با انگیزه پایین به سوی تکالیف نیمه دشوار روی می آورند که بتوانند از دشواری آنها به عنوان بهانه ای برای عدم موفقیت استفاده کنند

نارساییهای جسمی یکی دیگر از عوامل افت تحصیلی است. دانش آموزانی که دارای بنیه ای ضعیف هستند و از سلامت عمومی کامل برخودار نیستند، نمی توانند به اندازه کافی کوشش و فعالیت داشته باشند. این دسته به خاطر دارا بودن استعداد ابتلاء به انواع بیماریها از پیشرفت درسی باز می مانند. وجود ضعف در بینایی، ناراحتیهای مربوط به ضعف عصبی و مشکلات ارتباطی از جمله این موارد می باشد.

2- علل خانوادگی: شاید بتوان گفت مهمترین عامل موثر در شکل گیری نگرش دانش آموز نسبت به تحصیل خانواده است که با مساعد کردن محیط خانواده می توانند باعث پیشرفت فرزندان خود گردند.

یکی از مهمترین عوامل افت تحصیلی دانش آموزان فقر مالی خانواده است که می تواند به طور غیر مستقیم بر پیشرفت تحصیل یموثر باشد. محروم ماندن از غذای سالم و کافی و نداشتن استراحت لازم موجب عقب ماندگی درسی می شود. فقر فرهنگی و بیسوادی یا کم سوادی والدین- فقدان والد یا والدین- مشاجره و ناسازگاری میان والدین و نحوه برخورد و ارتباط دانش اموز با برداران و خواهران از مهمترین علل خانوادگی در افت تحصیلی دانش آموزان است

3- علل آموزشی و مدرسه ای: گاهی علت افت تحصیلی و یا شکست درسی دانش آموزان را باید در مدرسه جستجو کرد. شیوه تدریس معلم، برنامه درسی مدرسه که درست طراحی نشده مثلاً دروس نسبتاً سخت را پشت سر هم یا در ساعاتی گذاشته اند که عموماً دانش اموزان خسته هستند

افتخارات و پیشدارویهای معلم. شرایط فیزیکی کلاس، تعویض معلمان به طور مکرر در طول سال تحصیلی و ارزیابیهای نادرست معالمان از عملکرد دانش آموزان، کنترل نامناسب کلای و فقدان وسایل کمک آموزشی از دیگر علل موقر در افت تحصیلی دانش آموزان هستند. از میان عوامل فوق معلم اهمیت بسیاری دارد. (معلمان شایسته دارای صفاتی چون، سلامت جسمانی و روانی، مهربان بودن، با ثبات بودن و منطقی بودن، صبور و بردبار بودن و... هستند)