"بخوان" کلمه آشنایی است که دانش آموزان در شب های امتحان از زبان والدین شان می شنوند و از امتحان غول می سازد که دهان باز کرده تا آن ها را ببلعد . اضطراب حالت رایجی میان دانش آموزان در شب های امتحان به خصوص در امتحان های نهایی و کنکور است که معمولا تا دریافت نتایج ادامه پیدا می کند. دانش آموزان در شب امتحان گاهی از شدت اضطراب دچار حالت هایی

هیجانی ناخوشایند و مبهم همراه با پریشانی، هراس، تپش قلب، تعرق، سردرد، بی قراری و تکرر ادرار می شوند که به مرور در آینده تاثیرات منفی را برای فرد می آورد.

اضطراب شب امتحان نه تنها در بین دانش آموزان متوسط و ضعیف بلکه بین دانش آموزان زرنگ نیز شایع است، وقتی که یک دانش آموز توانایی ها و استعدادهای خود را دست کم می گیرد دچار تنش می شود.
اضطراب برای امتحان تا حدی یک امر طبیعی است و باعث افزایش تلاش و کوشش فرد می شود ولی وقتی از حالت تعادل خارج شود باعث مشکلات روحی و جسمی در آینده می شود.
امتحان امتحان است و فرقی نمی کند که امتحان عادی باشد یا امتحان های سرنوشت سازی مانند امتحان نهایی و کنکور، چون در هر صورت با ترس و دلهره همراه است و همه افراد این حالت را در زمان تحصیل خود تجربه کرده اند.
  افت تحصیلی بدلیل اضطراب است
15 تا 30 درصد دلایل افت تحصیلی در میان دانش آموزان بدلیل اضطراب و استرس دانش آموزان در سر جلسه امتحان است.
تا به حال این اتفاق برایتان افتاده است که همه مطالب امتحان را بلد هستید اما فکر می کنید که ذهن تان خالی است و هیچ نمی دانید و وقتی برگه امتحانی را می بینید تمام آموخته هایتان از ذهن تان خارج می شود و وقتی از سر جلسه امتحان خارج شدید یکی یکی جواب ها جلوی چشم تان رژه می رود همه این ها بدلیل استرس و اضطراب قبل از امتحان است.
چرا مضطرب می شویم
هنگامی که جلوی هر سوالی بارم نمره نوشته می شود دانش آموز با پاسخ ندادن یک سوال دو نمره ای قادر به ارائه پاسخ های مناسب برای مابقی سوال ها نیست و سراسر امتحان در تنش می گذرد.
غلامرضا علیزاده جامعه شناس در گفت و گو با برنا، با اشاره به عواملی که در جامعه باعث تشدید استرس در دانش آموزان می شوند، می گوید: دانش آموزان به ویژه فرزندان خانواده های طبقه های متوسط به بالای جامعه در ایجاد استرس در فرزند دانش آموزشان نقش مهمی را ایفا می کنند. www.zibaweb.com
وی بیان می کند: دانش آموزانی که در معرض استرس و اضطراب امتحان قرار دارند مطالب درسی شان را فقط تا پایان امتحان به خاطر می سپارند به همین خاطر مهارت های زندگی را نمی آموزند.
علیزاده ادامه می دهد: نوع برخورد بعضی خانواده ها با امتحان فرزندشان آن ها را بیشتر دچار استرس می کند، اینگونه خانواده ها همه نگرانی های ناشی از موفقیت نشدن احتمالی دانش آموزان به آن ها انتقال می دهند.
وی می افزاید: نگرانی و استرس در درازمدت باعث افزایش فشارهای عصبی در فرد می شوند.
علیزاده می گوید: در این گونه خانواده ها هدف اصلی از تحصیل فقط کسب نمره بالا است و برای اینکه فرزندشان به سطح توقع آن ها دست پیدا کند به آن ها بیشترین فشار را وارد می کنند که خود عاملی برای افت تحصیلی در میان فرزندان می شود.
وی ذکر می کند: رفتارهای دلسوزانه و نسنجیده والدین بر روی فرزندان آثار منفی باقی می گذارد.
علیزاده بیان می کند: معلمان و متولیان علوم آموزشی با ایجاد جو شبه پلیسی در امتحانات و مستقر کردن مراقبان و ناظران امتحان ها که با چهره های درهم رفته نظاره گر امتحان ها هستند خود به سنگینی فضای امتحان و استرس های ناشی از آن می افزاید به ویژه تعداد سوالات محدود با نمرات بالا این اضطراب را افزایش می دهد.
علیزاده می گوید: خانواده ها نباید دل نگرانی های خود را به فرزندان شان منتقل کنند ضمن اینکه متولیان آموزشی نیز باید محیطی آرام و بدور از تنش را برای برگزاری امتحان دانش آموزان فراهم کنند.
وی ادامه می دهد: اضطراب های دوران تحصیل باعث کاهش تمایل فرد به ادامه تحصیل در مقاطع بالای علمی می شود.
اضطراب در زمان امتحان فشارهای روانی را در پی دارد
عوامل فردی و شخصیتی، عوامل آموزشگاهی و اجتماعی مانند اضطراب عمومی، پایین بودن اعتماد به نفس و عوامل خانوادگی از جمله عوامل ایجاد اضطراب در زمان امتحان است.
محمد احمدی روانشناس در گفت و گو با برنا با اشاره به اینکه اضطراب امتحان گاهی به دو صورت در دانش آموز ظاهر می شود، می گوید: گاهی اضطراب بیش از حد دانش آموز برای امتحان باعث ایجاد حالت های جسمی مانند: تهوع، اسهال و استفراغ شده و فرد را از حضور در سر جلسه امتحان محروم می کند.
وی بیان می کند: گاهی اضطراب توسط دانش آموز تا سر جلسه امتحان کنترل می شود اما بدلیل اضطراب در سر جلسه امتحان سوالات را جابه جا و نامربوط جواب می دهد.
این روانشناس با بیان راهکارهای کاهش اضطراب در سر جلسه امتحان ادامه می دهد: بهترین تکنیک کاهش اضطراب دانش آموز در سر جلسه امتحان حذف فشار و کاهش تاکید بیش از حد خانواده ها به دانش آموز به خصوص در شب های امتحان است زیرا این فشارها انرژی منفی را به دانش آموز منتقل می کند که تا بعد از امتحان نیز به همراه وی است.
احمدی با اشاره به زمینه های پیشگیری از اضطراب دانش آموز در سر جلسه امتحان ذکر می کند: توکل به خدا، داشتن برنامه ای منظم از اول سال برای فراگیری دروس، حفظ آرامش، مشورت با یک مشاوره، تمرین دروس، ایمان به توانایی و استعدادش، دوری از محرک های نامطلوب به میزان زیادی قابل پیشگیری است.
وی با بیان اینکه بسیاری از استرس ها بیرونی است، بیان می کند: انتظاراتی که خانواده و اطرافیان از دانش آموز دارند اضطراب و تنش فرد را در زمان امتحان افزایش می دهد.
این روانشناس با بیان این که والدینی که بیرون سالن امتحان منتظر دانش آموز می نشینند نیز باعث افزایش استرس در فرد می شوند،می گوید: رفتارهای والدین به خصوص در شب امتحان باعث کاهش راندمان فرد می شود.
احمدی با بیان این مطلب که اضطراب دانش آموز باعث کاهش 70 تا 100 درصدی کارائی وی در سر جلسه امتحان می شود، بیان می کند: فرد تحت تاثیر فشارهای روانی کارائی مناسبی برای پاسخگویی به جواب ها ندارد.
وی با بیان این مطلب که فرزندان خانواده های نابهنجار بیشترین استرس را در زمان امتحان تجربه می کنند، ادامه می دهند: فرزندان خانواده هایی که در زندگی خود برنامه منظمی و درآمد کافی در اختیار ندارند بیشتر در معرض اضطراب قرار می گیرند.
احمدی با اشاره به نقش اولیاء مدرسه در کاهش اضطراب دانش آموزان بیان می کند:

 هر چقدر محیط آموزشی با نشاط تر و با برنامه منظمی اداره شود استرس دانش آموزان در زمان امتحان کمتر می شود.
اضطراب در زمان امتحان کورتیزول بزاقی و نبض کودکان را افزایش می دهد
در تحقیقی که احمد علیپور دانشیار گروه روانشناسی دانشگاه پیام نور تهران بر روی 100 دانش آموز مقطع پنجم ابتدایی انجام داده است آمده که امتحانات نهایی به عنوان منابع استرس زا کورتیزول بزاقی و نبض کودکان را افزایش داده که این افزایش تحت تاثیر شخصیت، افزایش نبض و جنسیت کودکان است.
همچنین امتحانات نهایی به عنوان عوامل استرس زا IgA بزاقی کودکان را بدون توجه به جنسیت و اضطراب امتحان کاهش می دهند.
دانش آموزان ضمن اینکه همه تلاش خود را برای کسب نمره قبولی کسب می کنند باید به این امر نیز توجه کنند که حتی اگر سر جلسه امتحان همه جواب ها را نیز فراموش کنند دنیا به آخر نمی رسد و فرصتی برای جبران آن دارند