آیا هرچه بیـشتر کار می‌کنیـد، کمتـر لذت می‌بریـد؟ امـکان دارد شغل ها، منبـع ناخوشی باشند. امروزه دو عامل فشار روانی (استرس) و افسردگی بالیـنی، محل کار را خلل‌پـذیر می‌سازند. به مـوجب بررسی پیمایشی که توسط جامعه کارشناسان مددکار کارمندان (ایـی‌ای‌پـی‌ای) صـورت گـرفت، معلوم شد که فشار روحی و افسردگـی بالیـنی به ترتیب دومیـن و سومیـن مشکل بسیار مهم محل کار، البتــه بعد از بحـران خانوادگی، محسوب می‌شود. برآورد شده است که هر سال در ایالات متحده بر اثر کاهش بازدهی، کارگریزی و مرگ نابهنگام، میلیـاردها دلار به هدر می‌رود.
50 درصد تلفات جانی ناشی از ده علت عمــده مــرگ و میـر در ایالات متحده را می‌توان به عوامل رفتاری و از آن جـمله فشـار روانـی نسبت داد.
فشار روانی و کامیابی
ما برای انجام کار به نیکوترین شیوه‌ای، باید تنش و فشار روحی ایجاد کنیم. به جریان یافتن آدرنالین در خونمان نیاز داریم. ولی تنش زیاده از حد، موضوع متفاوتی است.
شایع‌ترین علامت‌های فشار بی نهایت شغل عبارتند از خستگی، بی خوابی، فشار خون، سردرد، زخم، ترش کردن، ناتوانی در تمرکز یا آرمیدن و بی‌اشتهایی.
چنانچه افسردگی بالینی موردتوجه قرار نگیرد، احتمالاً از تنش محل کار ناشی می‌شود. چه بسا افسردگی به عنوان اعمال تکانشی (براساس انگیزش ناگهانی) یا بی نتیجه، زودرنجی (تندمزاجی) و خشم، دیر رسیدن و تمایل به دوری جستن از همکاران نمایان شود.
عامل تنش شغلی چیست؟
کار زیاد و تعارض شخصیت (به ویژه با بالادستان) دو نمونه از رایج‌ترین علل تنش شغلی است. قبول مسئولیت سنگین، علت دیگری است.
کسانی که در مشاغل مدیریتی انجام وظیفه می‌کنند، غالباً از حجم زیاد کار شکوه می‌کنند. اما امتیازی دارند که شاید از وجودش بی‌خبر باشند و آن نرمش پذیری است. این قدرت در آنهــا هست کــه ازطریق جستار (بحث و گفت‌وگو) و حتی رویارویی، تنش محل کار را بزدایند.
این حالت پیوسته برای سایر کارکنان مانند کارگرانی که در خط تولید کار می‌کنند یا کسانـی که به کارهای دفتری سرگرمند، رخ نمی‌دهد. پژوهش ثابت می‌کند پیشه‌هایی که ملال آور و یکنواخت به نظر می‌رسند، همان قدر بر انسان فشار وارد می‌سازند که مشاغل اجرایی کارآمد.
5 واکنش اساسی در برابر تنشهای محل کار
1- شریک غم دیگران بودن بی آنکه گام های اساسی درجهت تغییر وضع برداشته شود؛
2- برای کاستن از سنگینی کار، طولانی‌تر و بیشتر کارکردن؛
3- روی آوردن به تلاش جالب واکنشی به منظور اینکه بتوانیم سرزندگی را بازگردانیم و کار بیشتری را در مدت کوتاهتری انجام دهیم.
4- از شغل خویش کناره گرفتن یا آن را رها کردن و به دنبال کار دیگری گشتن یا زمان و توان صرف شده در مسیر کار را کاهش دادن؛
5- تجزیه و تحلیل وضع، بازبینی راهبردها و به جست‌وجــوی راهکـارهـایـی برای دگرگون‌سازی موارد پرداختن.
در نـگاه اول، به نظر می‌آیـد که واکنـش شمـاره 5 عملـی‌تریـن واکـنش است به شرطی که تشخیـص دهیـم موقعیـت شغلی ما تا چه حد از اختیـار ما خـارج است. مـوارد وابـسته به کنـش‌ها و قواعد پدید آمده توسط دیگران چنان فزون است که حتی سازنده‌ترین کوشش‌ها نیز قادر به تضمین آن نیستند. آنچه که می‌توان تضمین کـرد. احساس نیکوی «پذیرش مسئولیت» شغلی‌مان است. از آنجایی که شرایط فردی خیلی زیاد فرق می‌کند، از این رو «راه‌حل صحیح» برای هر کس متفاوت است.
به یاد بسپارید که امکان دارد راهکارهای مستقیمی برای مشکلات حاصل از تنش شغلی وجود نداشته باشد.
پیشنهادهایی برای کاهش فشار روانی کاری
1- مسئولیت شغلتان را به عهده بگیرید:
تا جایی که مقدور است اولویت‌ها را درنظر بگیرید و مجدداً تعیین کنید. نخست مراقب کارهای مهم و دشوار باشید و وقت تان را تنظیم کنید. در این صورت کاراتر می‌شوید.
www.gorooh.parsiblog.com
2 - هر بار، به عملی دست زنید:
هر طرح بزرگ را به کار کوچکتر و اجراشدنی تقسیم کنید. فهرستی از تمامی اموری که باید انجام یابند و زمان تقریبی پایان هر یک را تهیه کنید. به کارها اولویت ببخشید. ابتدا کاری را به اتمام برسانید و آن‌گاه به سراغ بعدی بروید. کارها را تا زمانی آسان بگیرید که حس کنید نیاز به اجرا و نظارت داشته باشند.
3 - با همکاران روراست باشید:
این مسأله در مورد رئیس نیز صدق می‌کند. اگر دچار مخمصه شده‌اید، عیان سازید. چه بهتر که در این رهگذر، همدردانی هم داشته باشید. فقط شکوه نکنید. راه‌گشا باشید و پیشنهادهای عملی مطرح سازید.
4 - بگذارید کارفرمایتان کمک کند:
بسیاری از شرکت‌ها به کارکنان خود یاری می‌کنند تا به مدد برنامه مساعدت به کارمند، پیامدهای حاصل از تنشهای پیشه‌ای را از میان بردارند.
5 - کمتر کار کنید:
«نه» گفتن را یاد بگیرید. دست از کارهایی که سرنوشت‌ساز نیستند، بکشید.
6 - نشانه‌های خطر تنش شغلی را بشناسید:
از علایم فشار شغلی با خبر باشید و به محض اینکه از کنترل خارج شدند، واردعمل شوید؛
7- مراقب بهداشت جسمی خود باشید:
تندرستی جسمانی سبب می‌شود که تحمل فشارتان افزایش یابد. باید تغذیه و خوابتان متعادل باشد. به اندازه کافی ورزش کنید.
8 - آرمیدن را بیاموزید:
دریچه اطمینان سالمی اعم از ورزش، سرگرمی، موسیقی، مطالعه یا فقط پیاده روی بیابید و از آن به عنوان «پلی» بین کار و زندگی داخلی خودتان استفاده کنید.
9 - از زندگی خصوصی خویش غافل نباشید: برنامه‌ای تنظیم کنید تا رعایت عدالت بین کار و زندگی شخصی را بر شما امکان‌پذیر سازد. از این کار، دمی غفلت نورزید.
10- به فکر تغییر یا ترک شغل خود باشید:
گرچه این آخرین راه چاره است، ولی با این همه شق دیگـری برایتان پیش می‌آید. چنانـچه وضع مالی‌تان پرداختن به این گونه تصمیمات را ناممکن می‌سازد، در این صورت حواس خود را جـمع زندگی داخلی‌تان کنیـد. اگر زنـدگی خصوصی‌تان پرثمرتر، مهیج‌تر و مفرح‌تر باشـد، احتمال دارد پاره‌ای از درد و رنج وضع ناشـاد کاری را برطـرف سازد.
