1 : به صحبت‌های بچه‌ها خوب گوش کنید

2 : به منظور تقویت مهارت‌های کلامی کودکان (مثل ، افزایش گنجینه‌ی لغات ، جمله‌بندی صحیح ، تمرین صدا آموزی) بازی‌هایی با کودک انجام دهید که از زبان و فکر آن‌ها استفاده کند . یکی از بازی‌هایی که کودکان ار انجام آن لذت می‌برند ، "اسم بازی" است . در این بازی نفر اول ، اسمی را می‌گوید و نفر بعد باید با حرف پایانی آن ، اسم دیگری بگوید و همین‌طور ادامه می‌دهند . "اسم بازی" می‌تواند از اسم افراد ، حیوانات ، اشیا ، شهرها ، خوراکی‌ها و ... باشد .

www.gorooh.parsiblog.com 

جدول حل کردن ، مرتب کردن حروف کلمات به هم ریخته ، تکیمل جملات ناقص ، شعرخوانی و ... همگی از جمله‌بازی‌های دیگر کلامی‌اند.

?) کودک را تشویق کنید تا درباره‌ی معانی و نوع ترکیب کلمات گوناگون از شما پرس و جو کند . اغلب والدین و مربیان مرتبا در حال پاسخ‌گویی به سوالات بچه‌ها هستند. حال اگر آن‌ها را تشویق کنیم تا این عادت پسندیده‌ی خود را با کلمات ، عبارات و معانی آن‌ها نیز تعمیم دهند ، گام با ارزشی برای گسترش فهم ادبی کودک برداشته‌ایم. از آن‌ها بخواهید زمانی که کلمه یا عبارتی را می‌شنوند که معنی آن را نمی‌دانند ، آن را از شما بپرسند ، یا حتی خودتان اگر با لغتی ناآشنا روبرو می‌شوید ، آن را با صدای بلند تکرار کنید و با کمک کودک ، در صدد یافتن معنی آن در فرهنگ لغات برآیید. کنجکاوی شما درباره‌ی درک معانی لغات جدید ، انگیزه‌ی کودک را برای آشنا شدن با کلمات دیگر تقویت می‌کند .

?) همواره به دنبال یافتن ریشه و معنی کلمه‌های جدید باشید . این کار به کودک کمک می‌کند تا هنگم مطالعه‌ی متن‌های مختلف ، معانی لغت‌ها را بداند و در جملات و عباراتش بهتر از آن‌ها استفاده کند . گاهی بچه‌ها معنی لقب‌های گوناگونی را که به یکدیگر می‌دهند ، یاد می‌گیرند ، گاهی سوالاتی از شما می‌پرسند که پاسخ ساده‌ای دارد (مثل : وزغ نوعی قورباغه است) و گاهی هم با لغاتی آشنا می‌شوند که ایده‌های جدیدی در سر آن‌ها می‌پروراند . برای مثال ، وقتی آن‌ها کلمه‌ای مثل نیروی جاذبه‌ی زمین را می‌شنوند ، شما باید طی مثال‌های و تعریف‌های ساده‌ای که درباره‌ی آن بیان می‌کنید ، معنی جاذبه‌ی زمین را به زبان ساده برای آن‌ها شرح دهید و همین امر عاملی برای بسط اطلاعات آنان و ایجاد انگیزه‌ای برای کاوش و جست‌وجو درباره‌ی ویژگی‌های کره‌ی زمین می‌شود .

?) درباره‌ی شیوه‌های مختلف بیان جملات و عبارات گوناگون با کودک صحبت کنید تا مهارت "تفکر انتزاعی" او تقویت شود . ضمن حرف زدن با کودکان سعی کنید با استفاده از روش‌های مختلف بیانی ، مثل : ضرب‌المثل‌ها ، لفظ کلان‌ها ، شعر‌های کوتاه و ساده ، تمثیل‌ها ، معما‌ها و .... ، مفاهیم نهفته‌ی زبان و کلام را برای آن‌ها توضیح دهید تا بچه‌ها نیز بتوانند تفکر انتزاعی را در خود شکل و پرورش دهند . برای مثال ، شرح ضرب‌المثل :"جوجه را آخر پاییز می‌شمارند" ، هم برای کودکان لذت‌بخش است و هم با مفهوم انتزاعی این ضرب‌المثل آشنا می‌شوند و در صورت نیاز هم می‌توانند از آن جملات خودشان استفاده کنند .

?) شنیدن داستان‌های واقعی و داستان‌های خیالی موجب پرورش فکر و ذهن آن‌ها و درک بهتر مطلب می‌شود . یکی از بهترین شیوه‌هایی که موجب تصحیح جمله‌بندی کودکان می‌شود ، این است که از آن‌ها بخواهید ماجراهای روزانه‌شان را برایتان تعریف کنند ؛ آن‌چه برای آن‌ها اتفاق افتاده است ، آن‌چه موجب تعجب و حیرتاشان شده و آن‌چه مایه‌ی خنده و نشاطش شده است . هم چنین می‌توانید با هم داستانی بسازید و آن را بر روی کاغذ بیاورید . این کار را حتی می‌توانید در اتومبیل ، اتوبوس ، قبل از خواب و ... با هم انجام دهید . شخصیت‌های محبوب داستان‌ها را با کمک هم انتخاب کنید و بعد نوبت درباره‌ی ماجراهایی که ممکن است برای او رخ دهد ، صحبت کنید . ضمن داستان‌پردازی به نکاتی که می‌تواند ماجرای داستان را جالب‌تر و شنیدنی‌تر کند ، اشاره کنید .

? پرورش مهارت خواندن

?) کلاس اولی‌ها به تدریج با سواد می‌شوند و یاد می‌گیرند که نوشته‌ها را "رمزگشایی" کنند. آن‌ها تازه با صدا و نشانه‌های آن‌ها (ارتباط بین شکل و صدای حروف) آشنا می‌شوند . مزیتی که خواندن حروف الفبا برای کودکاندارد ، آن است که توجهشان را به جزییات کلمات و صداها جلب می‌کند و از آن پس سعی می‌کنند گفته‌های خود را تصحیح کنند برای مثال ، کودکی که تا چند پیش به "آلبالو" ، "آب‌لالو" می‌گفت ، بعد از آن که نوشتن آن را یاد گرفت ، بیان خود را هم تصحیح خواهد کرد .

?) کلاس اولی‌ها قبل از آن که نوشتن بسیاری از کلمات را یاد بگیرند ، آن‌ها را از روی ظاهرشان می‌شناسند (مثل اسم خودشان ، بابا ، ماما و ...) . معمولا کلاس اولی‌ها در پایان سال اول تحصیل خود بالغ بر ??? لغت را به آسانی می‌شناسند و می‌خوانند . مشق‌های شبانه‌ی مدرسه و نوشتن مکرر کلمات ، موجب شناخت آن‌ها در جملات و عبارات مختلف می‌شود . در حقیقت ، هر چه آن‌ها را به کلماتی که از آن‌ها مشتق می‌شوند ، تعمیم دهند . برای مثال ، وقتی کلمه‌ی "سبز" را یاد می‌گیرند ، می‌توانند با استفاده از آن ، کلمه‌ی "سبزه" یا "سبزی" را شناسایی کنند.

?) کلاس اولی‌ها می‌توانند کتاب‌های ساده و آسان را به راحتی بخوانند ، اما خواندن آن‌ها معمولا کلمه به کلمه است. دانش‌آموزان کلاس اول در پایان سال تحصیلی می‌توانند کتاب‌های ساده از مجموعه کتاب‌های مخصوص گروه سنی الف و ب از کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان را به راحتی بخوانند و کلمات آن‌ها را به راحتی بشناسند . اغلب این بچه‌ها ، هنوز متن داستان را نمی‌توانند جمله به جمله بخوانند و به همین دلیل خواندن آن‌ها برای بار اول خیلی آهسته خواهد بود . اما چنان‌چه از آنان بخواهید که همان کتاب را چند بار بخوانند ، مهارت خواندن آن‌ها بهتر می‌شود و می‌توانند سریع‌تر و بی‌غلط‌تر بخوانند . بعضی از کلاس اولی‌ها ترجیح می‌دهند که داستان را با صدای آهسته (به اصطلاح توی دلشان) بخوانند ، این کار برای آن‌ها آسان‌تر از بلند خوانی است . ولی توجه داشته باشید ، زمانی که آن‌ها سعی می‌کنند داستانی را با صدای بلند بخوانند ، صدای خودشان را می‌شنوند و می‌توانند اشتباهاتشان را اصلاح کنند .

?) کلاس اولی‌ها می‌توانند اشتباهات خواندن خود را پیدا کنند . نوآموزان ، کلاس اولی می‌فهمند که اگر اشتباهی در خواندن داشته باشند ، معنی داستان و ماجرا تغییر می‌کند . هنگامی که کودک کلاس اول بتواند اشتباه خود را اصلاح کند ، آن را بهتر یاد می‌گیرد . در چنین حالتی خوب است کودک سعی کند جملات کتاب را دوباره خوانی کند و از طریق شناسایی کلمات آشنا ، معانی آن‌هایی را که نمی‌داند ، بیابد ؛ در غیر این صورت از پدر ، مادر یا معلم خود می‌پرسد .

? تاثیر بلندخوانی در بهتر خواندن

?) قبل از خواندن ، حین خواندن و بعد از خواندن کتاب ، درباره‌ی موضوع آن توضیحاتی به کودک بدهید ؛ زیرا تذکر این نکات موجب درک بهتر مطلب خواهد شد. قبل از شروع مطالعه ، درباره‌ی عنوان کتاب برای کودک صحبت کنید . از او بپرسید :"آیا حدس می‌زنی موضوع کتاب درباره‌ی چیست؟ " ضمن خواندن کتاب ، از کودک بپرسید : "آیا می‌توانی پیش‌بینی کنی که بعد چه می‌شود؟" او را تشویق کنید تا درباره‌ی آن‌چه از کلمات ، متن و موضوع داستان می‌فهمد ، بپرسد . گاهی می‌توانید با "بلند فکر کردن" خود به کودک جهت دهید. برای مثال ، در حالی که فکر می‌کنید ، با صدای بلند از خودتان بپرسید: "نمی‌دانم چه بلایی سر شاهزادع‌ی داستان خواهد آمد؟" وقتی افکار خود را به زبان می‌آورید ، در حقیقت به کودک کمک کرده‌اید تا درباره‌ی موضوعات مختلف ماجرا فکر کند . از او بپرسید : "از کدام قسمت داستان بیش‌تر خوشت آمده است؟ چه احساسی درباره‌ی آن داستان داری؟ و ..." هدف از این کار آن است که کودک را به صحبت کردن تشویق کنید.

?) کتاب‌هایی را که خواندن آن برای کودک دشوار است ، خودتان بخوانید. یک نوآموز ، تنها می‌تواند کتاب‌های ساده و آسان را بخواند ، در حالی که وقتی شما کتابی را چند بار با صدای بلند برای او می‌خوانید ، در حقیقت به او یاد می‌دهید که به لغات ، عبارات و ایده‌ها خوب فکر کند .

?) سعی کنید کتاب‌های متنوع برای کودک بخوانید . خواندن کتاب‌های گوناگون با صدای بلند به کودک کمک می‌کند تا با طیف وسی و متنوعی از واژگان و حروف آشنا شود . علاوه بر آن با روش‌های مختلف نگارش و دانسته‌های بسیاری که می‌تواند از طریق خواندن و مطالعه کسب کند ، آشنا می‌شود . هم‌چنان که کودک مهارت‌های نوشتن را می‌آموزد ، این کار به او کمک می‌کند تا در نوشتن خود نیز از سبک‌های گوناگون استفاده کند .

?) خواندن چند کتاب از یک نویسنده این امکان را به کودک می‌دهد تا بتواند موضوعات و نوشته‌های او را با هم مقایسه کند . بعد از آن که چند کتاب از یک نویسنده برای کودک خواندید ، با او درباره‌ی شباهت‌ها ، تفاوت‌ها و وویژگی‌های مختلف نوشته‌های نویسنده صحبت کنید . از او بپرسید : "کدام کتاب نویسنده را بیش‌تر دوست‌داری؟" خواندن مجموعه داستان‌هایی که درباره‌ی یک شخصیت داستانی نوشته می‌شوند ، می‌تواند نگرش و برداشت جدیدی از زندگی در ذهن کودک ایجاد کند ، مثل : ماجراهای کلیه و دمنه ، داستان‌های پی‌پی جوراب بلند ، افسانه‌های قدیمی ، داستان‌های وروجک و نجار و ...